Suriye’nin eski lideri Beşar Esad, Heyet Tahrir Şam (HTŞ) liderliğindeki muhalif militanların başkent Şam’ı ele geçirmesinin ardından yönetimi bırakarak ülkeyi terk etti ve Rusya’ya sığındı.
İlerleyen günlerde basına yansıyan haberlerde, Esad’ın Şam’ın ele geçirildiği gün uçakla ülkeyi terk ettiği, eşi Esma Esad’ın ise onu Rusya’da beklediği bilgisi yer aldı.
Esma Esad, Suriye İç Savaşı’nın başladığı 2011’de ünlü moda dergisi Vogue’da “Çölde Gül” başlıklı portresinin yayınlanmasının ardından hem küresel kamuoyunda üne kavuşmuş hem de iç savaşla ilgili tartışmalar nedeniyle derginin tepki çekmesine neden olarak manşetlere taşınmıştı.
Portre, Esma Esad’ın Suriye yönetimindeki rolünü “önemsizleştirdiği” gerekçesiyle eleştirildikten sonra derginin internet sitesinden kaldırılmıştı.
13 yıllık iç savaşın HTŞ liderliğindeki militanların zaferiyle sonuçlanmasının ardından bir zamanların First Lady’si olan Esma Esad da artık Rusya’daki sürgünlüğüne başladı.
Deneyimli gazeteci ve yazar Martin Fletcher, Sunday Morning’e yaptığı açıklamada, Esma Esad’ın yaşamının bundan sonra “kasvetli” geçeceğine işaret ediyor.
“Seyahat yasağı ve mal varlığı dondurması söz konusu. İngiliz hükümeti, Esma’nın İngiltere’ye dönmesinin hoş karşılanmayacağını açıkça belirtti. Bu yüzden bundan sonra oldukça kısıtlı bir hayat yaşayacak.”
49 yaşındaki Esma, İngiltere’nin başkenti Londra’da kardiyolog bir baba ve diplomat bir annenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Hem annesi hem de babası Sünni Müslüman’dı.
Kendisi ise bilgisayar bilimleri alanında lisans derecesine sahip, eşi Beşar Esad ile ilişkileri başladığında Londra’nın bankacılık sektörünün liderlerinden JP Morgan’da çalışıyordu. Beşar Esad onların aile dostuydu.
RNZ’de yer alan bir makaleye göre, Esma 2000 yılında Londra’dan Suriye’ye gittiğinde Harvard Üniversitesi’nde yüksek lisans programına kabul edilmişti. Düğününden sonra Suriye’yi öğrenmek için üç ay boyunca gizlice ülkeyi dolaştı ve hayır işlerine odaklandı.
O dönemde sıklıkla Lady Diana’ya benzedilen Esma, Şam’da kendi arabasıyla dolaşıyor ve sık sık üç çocuğunu okuldan alırken görülüyordu. O zamanlar, aile, Suudi Arabistan tarafından inşa edilen milyar dolarlık başkanlık sarayı yerine daha mütevazı üç katlı bir evde yaşıyordu.
Sarayı ziyaret eden Fletcher, “Oldukça kasvetli bir yer. Normal bir ailenin yaşamak isteyeceği bir yer değil” diyor.
Esma o dönemde eşiyle İngiltere’ye seyahat ederek Kraliçe II. Elizabeth’le de tanışmıştı. Paris’te de dönemin Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac tarafından karşılanan çift, 2005’te Papa II. John Paul’ün cenazesine katılmıştı.
Fletcher “Sanırım, Beşar’la evlendiğinde muhtemelen fark yaratabileceğini düşünmüştü. İyi şeyler yapabilirdi ama bu çok uzun sürmedi. Sadece Beşar’la evlenmemişti. Rejim ve onunla birlikte gelen her şeyle evlendi” diyor.
2012’de Suriye’deki iç savaş çetinleşirken, Esma’nın “Batılı” imajı da zamanla paramparça oldu. İsyancıların Esma ve Esad’ın lüks alışverişlerini anlatan bir dizi e-postayı yayınlamasıyla ilk sarsıntı geldi.
Esma, 2020’de Suriye yönetimindeki rolü nedeniyle ABD tarafından kişisel yaptırıma uğradı. Artık Batılı haber kuruluşları yerine sıklıkla Rus televizyonuna çıkıyordu.
Esma tüm bu kargaşa içinde 2018’de meme kanseriyle de mücadele etmeye başlamıştı. Ağustos 2019’da, meme kanseri teşhisinden bir yıl sonra ise hastalıktan “tamamen” kurtulduğunu duyurmuştu.
Ancak Mayıs ayında kendisine yeni bir kanser teşhisi kondu. Beşar Esad’ın ofisinden yapılan açıklamada, Esma’nın birkaç semptom göstermesinin ardından kapsamlı bir dizi tıbbi test ve muayeneye tabi tutulduğu ve kendisine akut miyeloid lösemi teşhisi konduğu ifade edilmişti.
Akut miyeloid lösemi, kemik iliği ve kanı etkileyen agresif bir kanser türü.
ABD Dışişleri Bakanlığı, ailenin servetinin 1 ila 2 milyar dolar olduğunu tahmin ediyor.
Bu yüzden çift, sürgün hayatlarında yoksulluk çekmeyebilir ama seyahat fırsatlarının çok kısıtlı olacağı kesin.
Esma, Avrupa’ya, ABD’ye ve müttefik ülkelerden herhangi birine ayak basarsa tutuklanacak. Muhtemelen İran haricinde Orta Doğu’da da güvenle seyahat edeceği bir yer kalmadı.
En büyük etkiye ise şüphesiz çiftin çocukları maruz kalacak. Esma ve Esad’ın ergenlik ve gençlik çağlarındaki üç çocuğu da Rusya’da çiftle birlikte. Çocuklardan biri orada üniversitede okuyor.
Fletcher, “Çocukların hayatları kararacak, mahvolacak” diyor.
ABD’nin 47. başkanı seçilen Donald Trump da Rusya’nın çift için kasvetli bir hapishane olacağını savunmuştu. Trump, Suriye’den ayrıldıktan sonra hayatlarını Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in insafına bıraktıklarını belirtmişti.
Fletcher, “Bu, ödeyecekleri ağır bir bedel” diyor.
