Gelişen teknolojiyle birlikte e-kitaplar giderek yaygınlaşsa da kitaba dokunmak ve sahaf sahaf dolaşıp eski kitap kokusunu içine çekmek hâlâ birçok insan için vazgeçilmez bir zevk.
Peki, bu kokunun ortaya çıkmasının sebebi ne?
Kitap sayfalarını oluşturan kâğıdın yapısında temel olarak selüloz bulunur. Ayrıca kâğıt az miktarlarda lignin gibi başka kimyasal maddeler de içerir. Eski kitap kokusu ise bu kimyasal maddelerin zamanla ısı ya da ışık etkisi ile bozunması sonucu ortaya çıkar.
Lignin, selüloz yardımıyla bitkiye sağlamlık veren ve bitkinin odunsu yapıya sahip olmasını sağlayan kimyasal bir maddedir.
Kâğıdın yapısında bulunan lignin ışık, ısı ya da havadaki oksijenin etkisiyle yükseltgenerek asitlerine ayrışır. Oluşan bu kimyasal moleküller selülozun parçalanmasına sebep olur. Eski kitap kokusunun kaynağı ise selülozun parçalanması sonucunda oluşan ve kolayca buharlaşabilen çeşitli organik bileşiklerdir.
Oluşan uçucu maddelerin türüne göre hissettiğimiz koku farklılık gösterebilir. Örneğin benzaldehit acı badem benzeri bir koku verirken, etil benzen ve toluen tatlı bir kokuya sahiptir. Kâğıdın türü, kitabın yıllanmışlık süresi de açığa çıkan kimyasal maddelerin türünü ve miktarını dolayısıyla hissettiğimiz kokuyu etkiler. Örneğin çok eski kitaplarda kullanılan kâğıtlar günümüzde basılan kitaplarda kullanılan kâğıda göre daha fazla lignin içerir. Ayrıca günümüzde farklı kalitede kâğıtlar üretilirken kullanılan yapışkan, kâğıdın işlem görme sürecinde tercih edilen diğer kimyasal maddeler ve mürekkebin türüne göre zaman geçtikçe oluşan koku değişebilir.
