Geçen yıl yedi Oscar Ödülü kazanan Christopher Nolan imzalı “Oppenheimer” filminin öznesi ve atom bombasının mucidi J. Robert Oppenheimer’ın yaşamıyla ilgili çok ilginç detaylar var.
Atom bombasının ilk çalışmaları II. Dünya Savaşı sırasında Manhattan Projesi adıyla başlamıştı. 1942’de ABD’nin New Mexico eyaletindeki Los Alamos bölgesinde bir grup ünlü bilim insanı gizlice toplanmıştı. Bu kişiler, Oppenheimer öncülüğünde 3 yıl çalıştıktan sonra ilk bombayı yapmayı başarmıştı.
Ünlü oyuncu Cillian Murphy’nin canlandırdığı Oppenheimer’ın hayatıyla ilgili daha pek çok ayrıntı var.
1904’de doğan ve 1967’de hayatını kaybeden bilim insanının yaşamı laboratuvarın dışında da hiç sıkıcı değildi.
Kai Bird ve Martin J. Sherwin’in yazdığı “American Prometheus: The Triumph and Tragedy of J. Robert Oppenheimer” (Amerikan Prometheus: J. Robert Oppenheimer’ın Zaferi ve Trajedisi) kitabında bilim insanına dair şaşırtıcı hikayeler yer alıyor.
Livescience, o sıra dışı bilgilerden 8’ini şöyle özetledi:
1-Kara deliklerin varlığını öne süren ilk kişiydi.
Arkadaşı Richard Tolman sayesinde astrofizikle tanışan Oppenheimer, teorileştirilmiş ama henüz keşfedilmemiş kozmik nesneler üzerine makaleler yayımlamaya başlamıştı.
Muhtemelen en çarpıcı tahmini ise 1939’da o zamanki öğrencisi Hartland Snyder’la birlikte yayımladığı bir makalede dile getirilmişti. Makalede, uzayın derinliklerinde “kütleçekim kuvveti, ürettiği enerjiyi aşan ölü yıldızların” olması gerektiği ifade ediliyordu.
Makale o zamanlar çok az ilgi görmüştü. Ancak daha sonra Oppenheimer’ın kara deliklerin varlığını tahmin ettiğini fark eden fizikçiler, onu yeniden gündeme getirdi.
2-Einstein ona “budala” dedi.
ABD’de McCarthyciliğin zirve yaptığı sırada bilim insanı, ünlü fizikçi Albert Einstein’la ufak bir polemik yaşamıştı.
McCarthycilik, 1940’lı yılların sonunda başlayıp 1950’lerin sonuna dek ABD’de sürmüş antikomünist kuşkuculuğu tanımlamak için kullanılan bir terim. Adını ABD senatörü Joseph McCarthy’den alan bu dönemde, aralarında ünlü isimlerin de yer aldığı birçok kişi, komünist ya da komünistlerin destekçisi olmakla suçlanmış, özel ve devlet kurumlarınca sert soruşturmalarla karşı karşıya kalmıştı.
Oppenheimer da 1930’larda komünist görüşlerden etkilenmişti. Ölen babasından kalan 300 bin dolarlık mirasla sol görüşlü çeşitli gruplara maddi destek veriyordu. Bu yüzden ağır baskı altında kalmış ve soruşturma da geçirmişti.
Oppenheimer bu dönemde bir gün Princeton Üniversitesinde Einstein’a rastlamıştı. Fizikçi ona soruşturma ve yargılamaya katlanmak yerine çekip gidebileceğini söylemişti.
Ancak o, mevcut politik durumun ancak içeriden değiştirilebileceğini ve bu yüzden kalıp savaşacağını söylemişti.
Einstein bunun üzerine sekreterine dönüp “O bir budala” demişti.
3-Kendi hocasını elmayla zehirlemeye çalışmış olabilir.
Oppenheimer, Birleşik Krallık’taki Cavendish Laboratuvarı’nda fizik doktorası yaparken zor zamanlar geçirmiş ve depresyona girmişti.
Buradaki danışmanı da zeki ve yetenekli bir deneysel fizikçi olan Patrick Maynard Stuart Blackett’di. Oppenheimer’ın pratik eksikliğine rağmen, Blackett öğrencisini laboratuvar çalışmasına zorlamıştı.
Oppenheimer’ın laboratuvarda karşılaştığı başarısızlıklar ve Blackett’in onayını bir türlü kazanamaması onu son derece endişelendiriyordu. Hatta kıskançlığı nedeniyle hocasını zehirlemeye çalıştığı da iddia edilmişti.
Uzun yıllardır onunla arkadaşlık eden Francis Fergusson’un iddiasına göre, Oppenheimer bir keresinde bir elmayı zehirli kimyasallara batırmış ve Blackett’in masasına koymuştu. Bunu da kendisi itiraf etmişti.
4-Başkan Truman ona “ağlak” dedi.
Hiroşima ve Nagazaki’ye atom bombalarının atılmasından sadece iki ay sonra Oppenheimer, SSCB’yle olası bir nükleer savaşla ilgili endişelerini tartışmak için Oval Ofis’te Başkan Harry S. Truman’la görüşmüştü.
Ancak Truman, fizikçiye SSCB’nin asla bir atom bombası geliştiremeyeceğini söyleyerek Oppenheimer’ın endişelerini bir kenara itmişti.
Oppenheimer ise alçak sesle, “Sayın Başkan ellerimde kan var, hissediyorum” demişti.
Truman’ın bu sözlere çok sinirlendiği ve bir daha onunla görüşmek istemediği söyleniyor.
Hatta eski Başkan, 1946’da onun için, “5-6 ay önce ofisime gelen ve zamanının çoğunu kıvranarak geçiren ağlak bilim insanı” demişti.
(Independent Türkçe)
Yazının devamını okumak için tıklayın
Fotoğraf: Alfred Eisenstaedt
Not: Bu yazı Medya Günlüğü’nde daha önce yayınlanmıştır.
