Sovyetler Birliği’nin en uzun soluklu mizah dergilerinden Krokodil tam yüz yıl önce haziran başında çıkan ilk sayısıyla yayın hayatına “Merhaba” demişti. Çalkantılı bir dönemde hiciv ihtiyacına cevap vermek için kurulan dergi hızla milyonların sevgilisi olmuş, ardından ünü Sovyetler Birliği sınırlarını aşmıştı.
3 Haziran 1922’de İşçi Gazetesi’nin (Raboçaya Gazeta) haftalık eki olarak yayınlanmaya başlayan derginin başlangıçta bir adı bile yoktu. Krokodil, yani Timsah ismini, Sovyet şairi Demyan Bednıy’nın derginin ilk sayısı için yazdığı Krasnıy Krokodil (Kızıl Timsah) şiirinden aldı.
Krokodil’in amacı, kitlesel açlıkla sona eren savaş Komünizminin ardından istemeye istemeye kabul edilen liberal Yeni Ekonomik Politika (NEP) döneminde, “kapitalizmin artıklarının hortlayıp dirilmemesi” olarak konmuştu.
Dergi o kadar popüler oldu ki 1922 yılı bitmeden tirajı 150 bine ulaştı. 10 yıl sonra ise tiraj 500 bine yükselecekti.
Devlet destekli kurulan bir dergi olmasına rağmen Krokodil’in başı Sovyet iktidarıyla dertten hiç kurtulmadı. 1938’de efsanevi yayın yönetmeni Mihail Koltsov kurşuna dizildi. 1948’de, 1951’de üst makamların yoğun eleştirilerine ve uyarılarına maruz kaldı.
Krokodil’in tam anlamıyla serpilip geliştiği dönem, Rusya’da Ottepel olarak bilinen kısmi özgürleşme dönemi oldu. Kruşçev iktidarında derginin tirajı 6,5 milyon gibi inanılmaz bir rakama ulaştı.
Bu efsanevi derginin sonunu ise Sovyetler Birliği’nin yıkılması hazırladı. Zamanla birlikte okur ve mizah da değişti. Ve Krokodil 2000 yılında son nefesini verdi.
Sergey Mostovşikov ve sonradan Nobel Barış Ödülü’ne layık görülecek olan Dmitri Muratov gibi yeni kuşak gazeteciler dergiyi diriltmeye uğraştılarsa da bu çabalar sonuç vermedi. Krokodil, tarihin raflarında yerini aldı.
(TürkRus.Com)
