İsrail’in, Hamas’ın düzenlediği saldırıları gerekçe göstererek iki yıl önce Gazze’de başlattığı operasyonda neredeyse üçte biri çocuk 67 binden fazla kişi dünyanın gözleri önünde katledildi.
İsrail’in Gazze’deki kurbanları için farklı kurumlar ve kaynaklar değişik sayılar verse de kayıp sayısının en az 67 bin, yaralı sayısının ise en az 170 bin dolayında bulunduğu anlaşılıyor. Hayatını kaybedenler arasında 20 bin çocuk da bulunuyor. Ayrıca, 217 gazeteci ve medya çalışanı, 120 akademisyen ve 224 insani yardım görevlisi de İsrail askerleri tarafından öldürüldü.
2. Dünya Savaşı’nda Naziler çocuk çocuk demeden altı milyon Yahudi katletmişti. Bu acıları yaşayanların torunlarının gözlerini kırpmadan benzer bir katliamı Filistinlilere uygulaması, uluslararası toplumun çok önemli bir kesiminde Yahudilere duyulan sempatiyi nefrete dönüştürdü. Üstelik, Gazze’de yaşananların katliamı da aşarak soykırım boyutuna ulaştığını düşünen devletlerle halkların sayısı her geçen gün artıyor.
İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, yaklaşık bin 200 kişinin hayatını kaybettiği 7 Ekim 2023’teki terör saldırıları sonrasında Gazze’ye askeri harekâtı “Hamas’ı yok etme” hedefiyle başlatmış, Gazze’yi Hamas için “cehenneme dönüştüreceklerini” söylemişti.
Aradan iki yıl geçti. Peki, Gazze Şeridi’nde neredeyse taş üstünde taş bırakmayan İsrail bu hedefine ulaşabildi mi?
Gözlemciler, Hamas’ın ağır darbe aldığını, ancak İsrail ordusunun askeri üstünlüğüne rağmen yenilgiye uğratılmadığını söylüyor.
Londra’daki King’s College’ın Savaş Çalışmaları Bölümü’nden araştırmacı Marina Miron, Hamas’ın askeri bakımdan zayıflatıldığını söylemekle birlikte “Ancak yeniden toparlanma yeteneğine sahip, komuta ve kontrolü elinde tutuyor” diyor.
Tahminlere göre Hamas’ın 7 Ekim’deki terör saldırıları öncesinde 25 bin ila 30 bin arasında militanı vardı.
İsrail güvenlik kaynaklarına dayandırılan haberlere göre son iki yılda 17 bin ila 23 bin arasında Hamas militanı öldürüldü.
Ama İsrail ordusu, öldürülen Hamas savaşçılarının sayısına ilişkin somut kanıt ve veri sunmadı. Birçok gözlemci, bu sayının çok daha düşük olduğunu öne sürüyor.
ABD merkezli Silahlı Çatışma Lokasyon ve Olay veri Projesi’nin (ACLED) Ekim 2024’de açıkladığı ve İsrail ordusunun daha ayrıntılı raporlarına dayandırdığı verilerine göre öldürülen militan sayısı 8 bin 500. Raporda, ölenler arasında savaşçı olmayan Hamas üyeleri ile diğer silahlı gruplardan militanların da yer aldığına dikkat çekiliyor.
İngiliz ve İsrail basınına yansıyan gizli bir İsrail verisi de bunu doğrular nitelikte. Zira bu veriye göre Mayıs 2025’a kadar “öldüğü” ya da “muhtemelen öldüğü” yönünde isimleriyle kayıtlara geçmiş militan sayısı 8 bin 900. Bunlar arasında Hamas militanlarının yanı sıra örgütün müttefiki İslami Cihad’dan da militanların yer aldığı belirtiliyor.
Oysa Gazze’de İsrail’in yaklaşık iki yıldır düzenlediği saldırılarda 66 binden fazla insan hayatını kaybetti.
Dolayısıyla bu verilere göre Gazze’de öldürülenlerin yüzde 80’inden fazlası sivil kişilerdi.
Üstelik uzmanlara göre Hamas son iki yılda militanlarını kaybetmekle birlikte, saflarına yenilerini de kattı. ACLED de bu görüşte.
ABD istihbarat yetkilileri de bu yılın başlarında Hamas’ın 10 bin ila 15 bin arasında yeni savaşçıyı örgüte kattığı yönündeki bilgiyi Reuters Haber Ajansı’yla paylaştı.
Paris merkezli Arap Araştırma ve Politika Çalışmaları Merkezi’nden Leila Seurat, Ağustos ayında Foreign Affairs dergisinde yayımlanan yazısında, daha önce hiç silah eğitimi almamış olan çok sayıda genç Filistinlinin Hamas’ın askeri kanadı İzzeddin El Kassam Tugayları’na katıldığını ve gerilla eylemleri gerçekleştirdiklerini gösteren bulgular olduğunu aktarıyor.
Ama siyasi gözlemciler önemli bir noktaya daha dikkat çekiyor: Hamas’ın mevcut gücünü abartmak her iki tarafın da işine yarıyor.
Güney Gazze’de yaşayan analist Mohammed al Astal, geçen ay New York Times gazetesine yaptığı değerlendirmede bunun ateşkes müzakerelerinde Hamas’ın elini güçlendirdiğine işaret ediyor. Al Astal, İsrail’in de Hamas’ı önemli bir düşman olarak göstererek bunu “bölgeyi yerle bir etmek ve sakinlerini sürmek için bahane olarak kullandığına” dikkat çekiyor.
Hamas militanlarının sayısı ve gücü tartışılmaya devam edilse de şu çok açık: Örgütün üst düzey liderlerinin çoğunluğu İsrail tarafından öldürüldü. 7 Ekim 2023 öncesindeki askeri konseyin üyelerinden sadece bir üst düzey komutan hayatta.
Gerilla taktikleri
Hamas, son iki yılda savaş taktiklerinde de değişikliğe gitti. ACLED’e göre örgüt artık merkeziyetsiz, dağınık bir yapıda faaliyet gösteriyor.
İsrail askerleriyle doğrudan çatışmaya girmek yerine, ağırlığını gerilla savaşına, vur kaç taktiklerine ve patlayıcı kullanarak kurduğu pusulara verdi.
Hamas’ın İsrail’e yönelik roket saldırılarının sayısı da önemli oranda azaldı. İsrailli yetkililere göre, örgütün cephanesi, roketler gibi ağır silahlarının büyük bir bölümü yok edildi.
Bununla birlikte Hamas, Ağustos ayında Han Yunus’ta olduğu gibi saldırılarına devam edebiliyor. Bu saldırıda Hamas militanları ağır silahlar kullanmış, İsrail askerlerini püskürtmeye çalışmıştı.
Gözlemciler, İsrail ordusunun “temizlendiğini” söylediği bölgelerde Hamas militanlarından oluşan küçük grupların sıklıkla yeniden ortaya çıktığına dikkat çekiyor. Örgütün rehineleri de tuttuğu tünel ağının bir kısmının halen mevcudiyetini koruduğu, bu sayede beklenmedik anlarda saldırılar düzenlenebildiği belirtiliyor.
Bu arada Hamas’ın artık sadece Gazze’de değil, savaştan önce varlık göstermediği Batı Şeria’da da faaliyetlerini artırdığına işaret ediliyor.
(DW Türkçe, Medya Günlüğü)
Gazze fotoğrafı: UNRWA
İlgili yazılar:
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
