Geçen yıl ilgi çeken yazımızı hatırlıyor olabilirsiniz, Reşid Behbudov’un öldürüldüğünü anlatmıştık.
Azerbaycan’da da halen bu konudaki tartışma sürüyor. Bu bağlamda Behbudov’un ölümü hakkında yeni bilgiler ortaya çıktı. Uzun süredir şüpheli bulunan bu ölüm, yeni açıklamalarla birlikte artık suikast ihtimalini daha da güçlendiriyor. Geçen yıl, Hindistan ziyareti sonrası eline geçtiği iddia edilen bir kasetin onun ölümüne giden süreci başlattığını yazmıştım. Bu yıl gündeme gelen yeni bilgiler, kasetin içeriğine dair daha net bilgiler içeriyor. (1)
Azerbaycan basınına konuşan damadı Kâmil Şahverdiyev’in açıklamasına göre, Behbudov’un eline geçen kaset, 1987 yılında Mihail Gorbaçov’un eşi Raisa’nın ABD’de Ermeni diasporasıyla yaptığı bir görüşmeye ait. Ancak görüşmeden çok görüşmenin içeriği kritik görünüyor: Zira Raisa Gorbaçova’nın bu görüşmede Ermeni temsilcilerin Karabağ’la ilgili taleplerini dinlediği ve onlara destek sözü verdiği belirtiliyor. İddiaya göre bu kayıt, Behbudov’a 1988 yılında Türkiye’ye yaptığı turne sırasında dönemin bazı Türk yetkilileri tarafından ulaştırıldı. Kâmil Bey’in bu bilgisi ise eşine dayanıyor. Çünkü turnede kızı Rəşidə (Reşide) Behbudova’nın da babasına eşlik ettiği belirtiliyor. Yine ilk yazımıza eklenen yeni bilgilere göre:
Kaseti aldıktan sonra, aynı yılın aralık ayında Sovyetler Birliği lideri Mihail Gorbaçov’la görüşen Behbudov, toplantıya katılan Azerbaycan ve Ermenistanlı sanatçılar, bilim ve kültür insanlarının önünde Karabağ’ın Azerbaycan’a ait olduğunu söylemiş ve Şuşalı olduğunu hatırlatarak açıkça tavır koymuştur. Gorbaçov’la görüşmesinde Behbudov’un “Qan töküləcək!” (Kan dökülecek) diyerek masaya bir şey fırlatarak salonu terk ettiği belirtilmektedir. İşte yaşanan bu tartışmadan sadece altı ay sonra, 9 Haziran 1989’da Behbudov hayatını kaybetmiştir.
Ceyran-Reşid Behbudov
Vefatı da halen en az kaset kadar soru işaretlerini koruyor. Kâmil Bey’in yaptığı yeni açıklamaya göre Behbudov, Moskova’daki Kremlin Hastanesi’nde tedavi görmekteydi. Kâmil Bey’in şimdi anlattıklarını da Reşid Bey’in eşi Ceyran Hanım anlatmış. Ceyran Hanım olay günü hastane personeli tarafından Reşid Bey’in yattığı odadan dışarı çıkarılmış. Ardından Reşid Bey “bazı işlemler yapılacağı” söylenerek hastane odasından alınmış. Bundan sonrasında ise Ceyran Hanım kendisine verilen çayı içtikten sonra uyuyakalmış. Sabah saatlerinde uyandığında ise eşinin saat 04.10’da vefat ettiği bilgisinin kendisine verildiği kaydediliyor. Kâmil Bey gerçekleşen bir ölüm hadisesine rağmen saat 04.10’a dek gece boyunca kimsenin ölüm haberini vermediğinin altını çiziyor.
Daha sonra başhekimin yanına götürülen Ceyran Hanım’a, dinî gerekçeler öne sürülerek cenazeye otopsi yapılmamasına dair bir belge imzalatılıyor. Ancak Behbudov’un cenazesi Bakü’ye getirildiğinde yıkama sırasında vücutta otopsi izleri fark ediliyor. Aile adli tıptan otopsi raporunu talep ettiğinde ise raporun “kaybolduğu” cevabıyla karşılaşıyor. Israrlı sorular üzerine, ilgili kurumun yetkilileri “otopsi evraklarının birileri tarafından alınıp götürüldüğünü” söylüyor.
Tüm bu bilgiler, sanatçının ölümünün sıradan bir sağlık problemiyle açıklanamayacağını göstermektedir. Açıkça ortaya konan bu gelişmelerle birlikte Reşid Behbudov’un bir suikasta kurban gitmiş olduğu artık güçlü bir ihtimal değil, somut bir vakıadır.
Biliyorum, sizler baktığınız da Gorbaçov ile görüşmesinden 9 ay sonra bu ölümün gerçekleşmesi sebebiyle belki iki olay arasında bir illiyet bağı kurmakta zorlanabilirsiniz. Fakat hemen öldürülmesi dikkat çekeceği için, o olay sonrası “tehlikeli” görülmesi sebebiyle öldürülmesi emredilmiştir. Emrin uygulanması altı ayı bulmuştur.
İlk yazımda da dediğim gibi Reşid Behbudov’u sevenlerinin ona borcu, ölümünün arkasındaki sır perdesini kovalamaktan vazgeçmemektir. Benim çok saygı duyduğum hocalarımdan birinin dediği gibi Behbudov’un ruhunu özgür bırakmak için olayı sorgulamaktan vazgeçmemeliyiz. Keşke Rusya’da da belli bir yıl sonra gizliliği kaldırılan belgeler olsa da Reşid Bey’in ölümü meselesi aydınlansa.
Hem uluslararası ilişkiler hem de gazetecilik kariyerim boyunca Reşid Bey’e bir borç olarak olayı kovalamayı sürdüreceğim. Lütfen siz de onu seviyorsanız bu kez söylediği mahnısına değil çığlığına kulak verin…
(1) Rəşid Behbudovu kim öldürüb: dəhşətli kaset qalmaqalı – ANONS (MÜSAHİBƏ) https://modern.az/medeniyyet/522225/reshid-behbudovu-kim-ldurub-dehshetli-kaset-qalmaqali-anons-musahibe/
İlgili yazı:
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
