Rusya’ya karşı sürdürdüğü savaşta Batı’nın yardımına muhtaç olan Ukrayna’nın, ABD’de Donald Trump’ın başkan seçilmesi olasılığı ve Kiev’e söz verilen F-16 savaş uçaklarının yılan hikâyesine dönmesiyle işgal edilen topraklarını kurtarma umudu artık neredeyse tükenmeye başladı.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodomir Zelenski, BBC’ye yaptığı açıklamada, Rusya ile barış masasına oturmaktan söz etti. Savaşın sıcak çatışma aşamasını yıl sonuna kadar bitirmeye çalışacaklarını, ortaya çıkacak barış planını Ukrayna’nın müttefiklerinin de onaylaması gerektiğini söyleyen Zelenski, “Batılı ülkeler Moskova’ya baskı yaparsa savaşı diplomatik yollardan bitirmek mümkün olabilir” dedi. Zelenski, Ukrayna’nın kaybettiği toprakları diplomatik yollardan da kazanabileceğini ekledi. Rus medyasında, Ukrayna liderinin aynı söyleşide, “Ukrayna savaşı sona erdirmek için, Rusya Vladimir Putin tarafından yönetilse bile müzakereye hazır” dediği yolunda haberler çıktı.
Ukrayna lideri BBC’ye ayrıca, Amerikan savaş uçaklarının teslim edileceği sözü verilmesinin üzerinden 18 ay geçtiğini söyledi ve “Rusya’nın havadaki üstünlüğüne son verebilmemiz için F-16’lar şart” dedi. Hollanda, Belçika, Norveç ve Danimarka, Ukrayna’ya 60 civarında savaş uçağı teslim etme sözü vermişti. Söz konusu uçakları uçuracak Ukraynalı pilotların eğitimi ise hâlâ devam ediyor.
F-16’ların tesliminde gecikme yaşanmasıyla ilgili olarak Ukraynalı pilotların İngilizce bilmemesi ve Sovyet savaş uçaklarına alışık olması başta pek çok gerekçe ileri sürülüyor. Batılı ülkeler, yaklaşık iki buçuk yıldır süren savaşta Ukrayna’yı desteklemekle birlikte, yol açabileceği sonuçlar nedeniyle Rusya’nın ağır bir yenilgi almasını da istemiyor. Bu nedenle yardımlarını Ukrayna’nın sadece savaşı sürdürebilmesine olanak sağlayacak şekilde sınırlı tutuyor.
Ukrayna, savaşın ilk döneminde Rusya’nın cephede sağladığı üstünlüğü daha sonra dengelemeyi başardı. Ancak ABD’deki bütçe sorunları nedeniyle yardımların kesilmesiyle Rusya cephede yeniden üstünlüğü ele aldı.
Hem Batı’nın “Ukrayna yenilmesin ama kazanmasın” tutumu hem de ABD’de Ukrayna’ya yardıma soğuk bakan Trump’ın yeniden başkan seçilme olasılığı nedeniyle Zelenski’nin Rusya’nın işgali altındaki toprakları kurtarma arzusu, gerçekleşmesi çok zor bir hedefe dönüşmeye başladı. Bu durumu gören Zelenski de, özellikle başkan seçilmesi halinde Trump tarafından barışa zorlanıyor pozisyonuna düşmemek için, bir süredir Rusya ile barış anlaşması yapılmasından söz ediyor. Ukrayna lideri, Kasım ayında düzenlenmesi beklenen ikinci barış zirvesine Rusya heyetinin de davet edilmesini istedi. Geçen ay İsviçre’de yapılan ilk zirveye Rusya katılmamıştı.
Zelenski’nin barışla ilgili açıklamaları önemli çünkü Ukrayna liderinin girişimiyle Rusya ile barış görüşmeleri yapılması yasayla yasaklanmış durumda. Savaşın başlamasından kısa süre sonra Rusya ve Ukrayna heyetleri İstanbul’da görüşmüş ve bir barış taslağı üzerinde anlaşmaya varmış ancak-iddialara göre-o dönemdeki İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın baskısıyla Kiev son anda vazgeçmişti.
Hem sahadaki gerçeklik hem de Trump’ın başkan seçilmesi halinde Ukrayna’ya yardıma son vereceği yolundaki açıklamalar nedeniyle köşeye sıkışan Zelenski toprak kaybını kabullenerek Moskova ile masaya oturacak görünüyor. Şu anda Ukrayna topraklarının yaklaşık yüzde 20’si Rusya tarafından işgal edilmiş durumda.
F-16’lar ve sorular
BBC’de geçen yıl yer alan haberde, bazı soruların yanıt bulması koşuluyla gelişmiş savaş uçaklarına kavuşmanın Kiev açısından askeri anlamda kesinlikle bir “doping” etkisi yaratacağı belirtiliyordu.
Bu soruların başında Ukrayna’ya ne zaman, kaç adet ve hangi, silahlarla F-16 verileceği geliyor.
F-16’lar şu anda Ukrayna Hava Kuvvetleri’nin elinde bulunan Sovyet yapımı Mig-29 ve Su-27’lere göre teknik açıdan daha gelişmiş savaş uçakları.
Hedefini vurabilmek için radar kilitlemesine gerek duymayan F-16’lar lazer güdümlü hassas bombalar atabiliyor ve düşman radarlarını yüksek bir yüzdeyle yok etme yeteneğine sahip bulunuyor. Ancak Ukrayna’ya hangi silahlar taşıyan uçaklar verileceği şu anda bilinmiyor.
Sovyet yapımı savaş uçaklarına alışkın Ukraynalı pilotların F-16’lara hangi ölçüde hakim olabileceği de bir başka soru işareti. Çok karmaşık sistemlere sahip Amerikan uçaklarını tüm kapasitesiyle kullanabilmek için deneyim ve alışkanlık gerekiyor. Bu durum yıllarca, örneğin Renault kullanmış bir sürücünün başka marka bir araca geçtiğinde silecek kolu, farlar ve sis lambaları düğmelerinin yerine alışması için belirli bir süre gerekmesine benzetiliyor.
BBC Ukrayna’ya verilecek F-16’ların sayısının da büyük önem taşıdığını, az sayıda uçağın verilmesi durumunda Rus Su-35’lere karşı hiçbir şanslarının olmayacağını yazdı.
