Hamas’a “terörist” demediği gerekçesiyle ülkesindeki bazı politikacılar tarafından eleştirilen İngiliz Yayın Kurumu (BBC), şimdi de Gazze’deki bir mülteci kampına düzenlenen saldırıyı haberleştirirken kullandığı dil nedeniyle ateş altında.
BBC 32 Ekim’de düzenlenen saldırıyla ilgili haberinde dikkat çeken iki ifade kullandı: “Patlama” ve “düzinelerce kişi öldü.”
Bu iki ifade sosyal medyada büyük tepki çekti. Çok sayıda X (eski Twitter) kullanıcısı haberde “patlama” diyerek BBC’nin sanki saldırı olmadan kampta bilinmeyen bir nedenle patlama yaşandığı havasını yaratmaya çalıştığını söyledi. Oysa bizzat İsrail saldırıyı kendisinin düzenlediğini açıklamış, pek çok medya kuruluşu, örneğin CNN de bunu haberleştirmişti.
Tepki çeken diğer ifade haberde “patlamada düzinelerce kişi öldü” denilmesi oldu. Oysa İsrail saldırısında 400’den fazla kişi hayatını kaybetmişti. “Yüzlerce” demek yerine “düzinelerce” demeyi tercih eden BBC böylece can kayıplarını olduğundan düşük göstermiş oldu.
BBC’nin savunması
Kurumun savaşla ilgili haberlerde kullandığı dil geçen ay başında İngiltere’de de tartışma konusu oldu. Hamas militanları için ‘terörist’ tanımlaması kullanmama tercihi dolayısıyla İngiltere hükümetinin eleştirisiyle karşılaşan BBC, yayın politikasını savundu.
İngiltere Savunma Bakanı Grant Shapps BBC’nin bu konudaki politikasını “kepazelik sınırında” diye niteledi.
BBC sözcüsü, kurumun, başka bir kişiden alıntı yapılan durumlar dışında ‘terörist’ terimini kimse için kullanmama yönündeki yayın politikasını uzun yıllardır uyguladığını hatırlattı.
Tecrübeli BBC dış politika muhabiri John Simpson da “Bir kişiyi terörist olarak nitelemek, taraf olduğunuz anlamına gelir” dedi.
Fakat Savunma Bakanı Schapps BBC’nin “ahlaki pusulasını” bulması gerektiğini söyledi.
Bakan LBC radyosuna verdiği mülakatta “Bu, bir tür eşitlenebilirlik ya da hep söyledikleri gibi, olayın iki tarafı var anlayışının kepazelik sınırlarında olduğunu düşünüyorum” diye konuştu.
Shapps, “Gidip masum insanları, bebekleri, festivale katılanları, yaşlıları katleden Hamas’ın İngiltere tarafından resmen terörist bir örgüt sayıldığını ve desteklenmesinin yasadışı olduğunu” savundu.
Bakan, “Bunlar özgürlük savaşçıları değil, militanlar değil, bildiğiniz en tipiğinden teröristler ve BBC internet sitesine girip bunlardan terörist olarak değil de hâlâ silahlı kişiler ya da militanlar diye söz edildiğini görmek olağanüstü” dedi.
Dışişleri Bakanı James Cleverly ve Kültür Bakanı Lucy Frazer da kamu yayıncısı BBC’yi yayın politikasını gözden geçirmeye çağırdı.
Muhalefetteki İşçi Partisi lideri Keir Starmer da BBC’nin niçin bu kelimeyi kullanmadığını “izah etmesi gerektiğini” söyledi.
BBC sözcüsü ise konuya ilişkin cevap açıklamasında “Dili nasıl kullandığımıza her zaman büyük önem veriyoruz” dedi ve sözlerini şöyle sürdürdü:
“Yayınlarımızı izleyen ya da dinleyen herkes ‘terörist’ kelimesini birçok kez duyacaktır. Bunu başkalarından alıntılayarak, örneğin İngiltere hükümeti kullandığında bu şekilde aktarıyoruz.
“Bu onlarca yıldır izlediğimiz ve diğer yayın kuruluşlarının bu konudaki politikalarıyla da uyumlu bir yaklaşım.
“BBC bağımsız bir yayın politikasına sahip bir kurumdur ve görevi ‘sahada’ ne olduğunu tam olarak anlatmak suretiyle izleyicilerinin kendi yargılarını kendilerinin oluşturmasını sağlamaktır.”
‘Bırakın izleyici karar versin’
BBC’nin önde gelen tecrübeli dış haberler muhabiri John Simpson da hükümetten gelen bu eleştirilere X üzerinden bir paylaşımla yanıt verdi.
Simpson “İngiltere’de siyasetçiler BBC’nin ‘terörist’ terimini kullanmaktan kaçındığını yıllardır gayet iyi bilir ve birçoğu da özel sohbetlerinde bu görüşü paylaşır” dedi ve sürdürdü:
“Birini terörist diye tanımlamak sizin olayı tarafsız bir pozisyondan görmeyi bıraktığınızı ve taraf tuttuğunuzu gösterir.
“BBC’nin işi gerçekleri izleyicisinin önüne sermek ve dürüstçe, nutuk çekmeden, onların kendi fikirlerini oluşturmasına izin vermektir.”
İngiltere’de yayın yapan diğer yayın kuruluşlarından Sky News konuyla ilgili yorum yapmaktan kaçındı. ITV, Channel 4 ve Channel 5 televizyonlarına haber hazırlayan ITN bu konuda kararı her bir olayı kendi özellikleriyle değerlendirmek üzere haber dairesinin verdiğini bildirdi.
Sky News ve ITV News haberlerinde Hamas mensuplarından ağırlıkla militanlar ya da savaşçılar diye söz ediliyor. Ancak ITV yer yer Hamas militanları için terörist terimini kullandı.
İsrail ile Gazze arasında yaşanan şiddet geçtiğimiz hafta sonu İngiltere’de haber bültenlerine ağırlıkla damgasını vurdu.
BBC yayın ilkeleri kılavuzu ne diyor?
BBC’nin yayın politikalarını her konuda ayrıntılı bir şekilde belirleyen yayın ilkeleri kılavuzunda ‘terörist’ kelimesinin haberin anlaşılmasına yardımcı olmaktan ziyade “engel oluşturabileceği” kaydediliyor.
Kılavuz şöyle devam ediyor:
“İzleyicimize ne olduğunu tasvir ederek eylemin yarattığı bütün sonuçların da anlaşılmasını sağlamalıyız.
“Bir olayın failleri için ‘bombacı’, ‘saldırgan’, ‘silahlı kişi’, ‘insan kaçıran şahıs’, ‘isyancı’ ve ‘militan’ gibi özel olarak tanımlayıcı ifadeler kullanmalıyız.
“Başkalarının kullandığı dili kendi dilimiz gibi benimsememeliyiz. Bizim sorumluluğumuz objektif kalmak ve izleyicilerimizin kimin kime ne yaptığına kendilerinin karar vermesini sağlayacak şekilde haber vermektir.”
