Gazeteci Murat Bardakçı geçen yıl Habertürk’teki köşesinde Mustafa Kemal Atatürk’ün son 40 günde yiyebildiği yemekleri yazdı.
“İşte, Atatürk’e son 40 gününde doktorların verdikleri yemekler: Ağzına en son 8 Kasım akşamı bir kalıp buz konmuştu!” başlıklı yazı şöyle:
Bugün, Atatürk’ün vefatının 93. yıldönümü münasebetiyle hastalığının ağırlaştığı dönemle ilgili bazı belgeler yayınlıyorum: 1 Ekim 1938’den itibaren son günlerine kadar doktorlarının talimatı ile verilen yemeklerin, yani son yemeklerinin listesini…
Bu yemekler, Cumhurbaşkanlığı’ndaki Atatürk Arşivi’nde 01020010-2 numarada bulunan bir defterde kayıtlıdır ve defterin ilginç bir öyküsü vardır:
Celal Bayar’ın Cumhurbaşkanı olduğu 1950 ile 1960 yılları arasında Çankaya Köşkü’nün kitaplık memuru olan ve Köşk’ün kütüphanesi ile arşivini tasnif ile uğraşan Özel Şahingiray, 1955’te iki ayrı kitap yayınlamıştı…
“Atatürk’ün Nöbet Defteri” ismini taşıyan ilk kitap, Atatürk’ün 1931 ile 1938 arasındaki yatış ve kalkış saatleri, gittiği yerler ve misafirlerinin isimleri, yani günlük hayatı hakkında yaverleri tarafından tutulmuş kayıtlar idi.
Şahingiray’ın yayınladığı ikinci kitap ise “Son Nöbet Defteri” idi ve 1 Ekim ile 10 Kasım 1938 arasında yine Atatürk hakkında önemli kayıtların yer aldığı iki ayrı defterdi. İlk defterde 1 Ekim 1938’den itibaren 41 gün boyunca doktorların verdikleri ilâçlar ile uygulanan tedaviler, ikinci defterde de aynı günlerde doktorların talimatıyla yedirilen yemekler vardı.
Özel Şahingiray’ın bütün bu defterlerin “Celâl Bayar’ın özel arşivinde olduğunu” söylemesine rağmen, bir defter hariç tamamı şu anda Cumhurbaşkanlığı Arşivi’ndedir. Mevcut olmayan defter ise, Şahingiray’ın yayınladığı “Son Nöbet Defteri”nin ilk kısmını teşkil eden ve Atatürk’e 1 Ekim ile 10 Kasım 1938 arasında yapılan tıbbî müdahalelerin kayıtlarıdır.
Atatürk’ün son yemeklerinin kayıtlarından yakalandığı hastalığın nasıl ciddî bir dert olduğu, rahatsızlığının ileri devresinde artık normal yemek yiyemediği, sadece doktorların gramına kadar belirledikleri gıdalarla beslendiği görülüyor… Zaten son defa 8 Kasım’da çok az bir şeyler yiyip içebilmiş, ağzına en son o günün akşamı saat 18.35’te küçük bir buz parçası konmuş ve vefatına kadar başka hiçbir gıda alamamıştır!
Listelerde, “poriç” denen bir yiyecek sık geçmektedir…
Poriç, aslı İngilizce “porridge” olan ve yulafın sütle karıştırılması ile yapılan, doyurucu bir lâpadır. Poriçte pirinç, buğday, arpa, mısır veya karabuğday gibi diğer tahılların da kullanıldığı olur ama genellikle yulaf ile hazırlanır.
Hani şimdilerde kilo vermek maksadıyla sabahları yenmesi moda olan ve yulafın üzerine süt döküldükten sonra içerisine lezzet verici bazı maddelerin de ilâve edildiği rejim yemeği var ya; poriç işte bunun sade şeklidir, sütlü yulaftır ve tatsız-tutsuz bir şeydir!
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın müsaadesi ve Arşiv Daire Başkanı aziz dostum Muhammed Safi’nin yardımı ile temin edebildiğim ve şimdi Cumhurbaşkanlığı’ndaki Atatürk Arşivi’nde muhafaza edilen 01020010-2 numaralı defterin burada bazı günlerinin metnini ve görüntülerini verdiğim sayfaları, basında ilk defa yayınlanmaktadır…
İşte, Atatürk’e 1938’in 1 Ekim’i ile 8 Kasım’ı arasındaki kimi günlerde doktorlar tarafından gramlarına kadar belirlenerek verilen yiyecekler ve içecekler…
1 Ekim 1938, Cumartesi:
06.45: 300 gram mısır poriç, 50 gram tereyağı, 2 dilim ekmek
09.05: 50 gram çay, 300 gram salep, 50 gram hoşaf
12.30: 140 gram limonata, bir dilim ekmek
3 Ekim 1938, Pazartesi:
00.30: 160 gram portakal suyu
08.40. 300 gram poriç
13.30: 150 gram çorba, tavuk köftesi, makarna, sütlaç, 100 gram hoşaf, 1 kalıp buz
20.00: 150 gram çorba, 2 patates
5 Ekim 1938, Çarşamba:
00.10: 150 gram papatya suyu
00.20: 30 gram 1 kalıp buz
06.45: 300 gram salep, 20 gram tereyağ, 2 dilim ekmek
09.35: 80 gram su
12.15: 225 gram yulaf poriç, 50 gram hoşaf suyu, az ekmek
18.00: 150 gram salep
19.40: 250 gram konsome, az ekmek
22.45: 30 gram su
6 Ekim 1938, Perşembe:
03.15: 220 gram elma suyu
07.30: 375 gram yulaf poriç, 30 gram tereyağ, 30 gram bal, 1 mısır ekmek
10.30: 60 gram su
14.45: 150 gram pirinç çorbası, 50 gram hoşaf, 600 gram su
20.15: 180 gram yulaf çorbası, kabak püresi, salçalı makarna, muhallebi. Ekmek
20.15: 50 gram elma, şeftali kompostosu, 60 gram su
22.15: 80 gram su
8 Ekim 1938, Cumartesi:
00.35: 20 gram çiçek suyu
02.25: 30 gram 1 kalıp buz
09.45: 150 gram salep, 15 gram tereyağı, 1 dilim ekmek, gül reçeli
14.20: 50 gram Pirinç çorbası, kıymalı makarna, kabak püresi, muhallebi
17.40: 140 gram elma suyu
21.30: 150 gram salep
24.00: 20 gram su
12 Ekim 1938, Çarşamba:
04.10: 150 gram limonlu çay
07.05: 250 gram üzüm
10.05: 150 gram sütlü salep
13.35: 150 gram yulaf çorba, haşlama piliç, külde patates, şeftali
15.45: 60 gram su
19.30: 200 gram konsome: 2 dilim ekmek, patates külde, portakal peltesi
14 Ekim 1938, Cuma:
09.15: 150 gram sütlü salep
10.00: 60 gram su
14.00: 150 gram yulaf çorbası, sütlaç
14.30: 60 gram su
14.55: 60 gram su
15 Ekim 1938, Cumartesi:
02.30: 50 gram üzüm suyu
10.00: 150 gram poriç yulaf
13.30: 140 gram limonata
16.00: 150 gram pirinç çorbası, az kabak, sütlaç
16.15: 30 gram su
17.45: 90 gram su
21.15: 20 gram su
24.00: 150 gram pirinç yulaf
19 Ekim 1938, Çarşamba:
13.45: 2000 gram Glukolin D.
17.00: 100 gram glikoz mahlûlü
17.40: 80 gram 75 gr. Glycose D.
21.00: 80 gram 75 gr. Glycose D.
23.45: 100 gram 25 gr. Glycose D.
20 Ekim 1938, Perşembe:
12.35: 140 gram üzüm suyu
15.30: 2000 gram Glikoz D.li üzüm suyu
17.45: 150 gram glikozlu üzüm suyu
20.30: 150 gram glikozlu üzüm suyu
21 Ekim 1938, Cuma:
03.30: 330 gram karışık meyve suyu (iki defada), 15.k glikoz
11.00: 50 gram süt
15.45: Süt (5 kaşık glikoz)
17.30: 100 gram Meyve suyu (5 kaşık glikoz)
19.40: 140 gram sebze çorbası 1 gram tuzla
21.30: 50 gram süt verilecek, 5 kahve kaşığı glycosela
23 Ekim 1938, Pazar:
04.35: 50 gram su
04.40: 100 gram meyve suyu
07.15: 75 gram süt (4 kaşık glikoz ile)
07.25: 75 gram ….. kahve az
09.15: 100 gram çorba (10 gram tereyağı)
11.30: 100 gram süt (5 kaşık glikoz ile)
14.00: 100 gram yoğurt
17.30: 100 gram meyve suyu 5 glikoz
18.00: 25 gram çiçek suyu
19.00: 50 gram çorba (10 gram tereyağı)
19.50: 100 gram süt (5 kaşık glikoz ile)
26 Ekim 1938, Çarşamba:
02.30: 100 gram portakal suyu, glikoz 5
09.00: 100 gram poriç, beraber 100 gram salep
12.30: 150 gram yoğurtlu çorba
15.50: 100 gram muhallebi
18.00: 100 gram poriç
20.15: 100 gram süt (5 glikoz ile)
31 Ekim 1938, Pazartesi:
01.30: 150 gram portakal, elma suyu
04.30: 150 gram portakal, elma suyu
08.15: 150 gram portakal, elma suyu
10.15: 150 gram portakal suyu
12.15: 100 gram süt
13.25: 50 gram üzüm, portakal suyu
15.25: 150 gram poriç yulaf
17.25: 100 gram süt
21.30: 100 gram sebze suyu
22.30: 60 gram elma, portakal suyu
1 Kasım 1938, Salı:
06.50: 150 gram sütlü salep
10.00: 150 gram süt
12.00: Zeytinyağlı enginar, 15 gram ekmek
14.00: 150 gram elma, portakal suyu
15.50: 150 gram poriç yulaf
18.00: 150 gram süt
20.00: Enginar, 15 gram tereyağlı ekmek
22.20: 150 gram üzüm, elma, portakal suyu
2 Kasım 1938, Çarşamba:
00.55: 100 gram portakal suyu
03.50: 150 gram süt
07.45: 150 gram sütlü poriç yulaf
10.00: 150 gram sütlü salep
12.10: 150 gram sütlü poriç yulaf
14.00: Enginar, 20 gram tereyağlı ekmek
18.00: 150 gram süt
20.00: Bezelye püresi, 30 gram ekmek, 50 gram Taşdelen suyu
22.00: 150 gram poriç
23.15: 100 gram meyve suyu 6 kaşık şeker
23.20: 25 gram su
Yazının devamı için tıklayın
