Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’e yönelik 40 civarında suikast planı hazırlandığı biliniyor; az bilinen ise bunlardan birinin Sovyet askeri istihbaratı örgütü GRU’nun yardımıyla engellendiği.
Rus istihbarat yazarı Aleksandr Kolpakidi’nin kaleme aldığı “Büyük Yurt Savaşı’nda GRU” kitabında 2. Dünya Savaşı yıllarında ve öncesinde Sovyet ajanlarının gizli faaliyetleri anlatılıyor.
Kitaba göre, Sovyet istihbaratının Bulgaristan’daki önemli ajanı Ermeni asıllı Sarkiz Kaprielov, Ermeni Taşnak çetelerinin Atatürk’e yönelik bir suikast planı hazırladığını öğrendi ve GRU merkezine bildirdi. Moskova’nın hemen Ankara’yı uyardığını belirten Kolpakidi, Cumhuriyet’in ilk yıllarında iki ülke istihbarat teşkilatları arasında yakın iş birliği bulunduğuna dikkat çekti.
Arşiv belgelerine dayanan Rus yazar, Sovyet askeri istihbaratı GRU’nun yurt dışındaki önemli çalışma merkezlerinden birinin Bulgaristan olduğunu vurguladı. Kolpakidi, 1923 yılında yaşanan olayı şöyle aktardı:
GRU’nun Bulgaristan’daki en önemli ajanlarından biri de Ermeni asıllı Kaprielov’du. Ermeni aşırı milliyetçi Taşnak Partisi, “Batı Ermenistan” iddiaları adı altında Türkiye’nin Doğu topraklarında “Özerk Ermeni Bölgesi” oluşturulmasını arzuluyordu. Atatürk’ü bu yolda en büyük engel olarak gören Taşnaklar, onun ölümünden sonra yerine geçecek yeni liderin “Batı Ermenistan Özerk Bölgesi” projesine yeşil ışık yakacağına inanıyordu.
Taşnaklar böylece Atatürk’ü ortadan kaldırmak amacıyla bir suikast düzenlenmesine karar verdi ve gizli ajanlarını Türkiye’ye gönderdi. Fakat suikast organizatörlerinden biri Bulgaristan’daki uzak akrabası ve aynı zamanda da GRU ajanı olan Kaprielov’un evinde misafir kalıyordu. Usta ajan, akrabasının ziyaret nedenini öğrenmek amacıyla kaldığı odadaki kağıtları inceledi. Atatürk’e suikast planını bu yolla öğrenen Sovyet ajanı hemen GRU’nun Bulgaristan sorumlusuna haber verdi, o da Moskova’yı bilgilendirdi.
Kolpakidi, Taşnakların suikast planının Ankara’ya sızdırılmasından sonra organizasyonda yer alan kişilerin sert şekilde cezalandırıldığını söyledi.
Gerek Kurtuluş Savaşı, gerekse Cumhuriyet’in ilk yıllarında Atatürk’e yönelik 40 civarında suikast girişimi yapıldığı söyleniyor.
Fuad Safarov, Moskova
