Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün sözleri ve demeçleri pek çok kez derlendi.
Bu derlemelerdeki esas amaç, Atatürk’ün ideallerini ve Türkiye’nin kurucu felsefesini anlayabilmek ve anlatılanların bilhassa gençler olmak üzere halka daha kolay ulaşabilmesini sağlamaktı. Bu sebeple başta Nutuk olmak üzere Atatürk’ün çeşitli kişi ve yayın kuruluşlarına verdiği demeçler, dönemin gazeteleri ve Atatürk’ün çevresinde bulunmuş kimselerin aktardıkları kaynak olarak kullanıldı.
Bizzat Nutuk ve Falih Rıfkı Atay’ın Çankaya’sı Millî Eğitim Bakanlığı tarafından “100 Temel Eser” arasında gösterildi. Günümüzde Atatürk’e ait olmayan pek çok sözün internet vasıtasıyla yayıldığını görebilmekteyiz. Bu sebeple bu derlemelerin dikkatlice hazırlananları hangi sözün Atatürk’e ait olduğunu tespit edebilmekte kolaylık sağlayabilir. Mustafa Baydar tarafından derlenen sözlerin Hasan Kavruk tarafından çizilen Atatürk resimleriyle birleştirildiği “K. Atatürk Diyor Ki” isimli eser, Varlık Yayınları tarafından Ekim 1951’de yayımlandı.
Dışişleri Bakanlığı dâhilinde kâtiplik ve siyasi müşavirlik; 1968-1970 yılları arasında Batum Başkonsolosluğu görevlerinde bulunan Akil Aksan, 1981’de Atatürk’ün sözlerini “Atatürk Der Ki” isimli kitapta topladı. Kitap, Kültür Bakanlığı Yayınları arasından çıktı. 1981-1982 yıllarında aynı çalışmayı Almanca ve Fransızca da yapan Aksan, Atatürk’ün sözlerini bu dillere tercüme etti.
Aksan’ın “Atatürk Der Ki” isimli eseri, Ekim 2024’te Azerbaycan Diller Üniversitesinin Türk Dünyası Araştırmaları Merkezi tarafından Celal İbrahimli’nin tercümesiyle Azerbaycan Türkçesine aktarıldı.Bakü’de basılan eserin redaktörlüğünü merkezin uzmanlarından Firuze Ağamemmedova üstlendi. SimSim Neşriyat tarafından basılan eser, merkezin yayınları arasında gösterildi. Kitap, 131 sayfadır. İçindekiler, kısaltmalar ve ön söz bölümlerinin ardından Atatürk’e ait sözler Akil Aksan’ın verdiği tarihler ve atıflara göre düzenlenmiş ve 11 başlık altında toplanmıştır.
Kitabın ön sözünü Prof. Dr. Kamal Abdulla yazmıştır. Yazıda “Bir Millet İki Devlet” fikrinin hayati önem taşıdığını, Atatürk’ün fikirlerinin Azerbaycan için de örnek olduğunu ve bu sebeple bu kitabı hazırlamayı kendilerine borç bildiklerini ifade eden Abdulla, bu fikirlerin özellikle gençler tarafından anlaşılması gerektiğini yazmıştır.
Akil Aksan’ın derlediği “Atatürk Der Ki” isimli eserin Azerbaycan Türkçesine çevrilmiş olması oldukça önemlidir. Tıpkı Kamal Abdulla’nın da belirttiği gibi; “Bir Millet İki Devlet” felsefesini kılavuz belleyerek attığımız her adım, Türkiye ve Azerbaycan’ı birbirine daha çok yaklaştırmaktadır. Celal İbrahimli’nin bu çalışması, iki ülke arasındaki kardeşlik bağının ve Ulu Önder Atatürk’e duyulan saygının bir nişanesi kabul edilebilir.
İbrahimli, 90’lı yıllarda Ege Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde eğitim görmüş ve Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsünde lisansüstü eğitimini tamamlamıştır. Azerbaycan’a döndüğünde çalışmalarını iki ülke arasındaki bağların kuvvetlenmesi amacıyla yürüttüğü anlaşılıyor.
Yazımı Hamza Zülfikar’ın Türk Dili’nin 539. sayısında (Kasım 1996) yayımladığı “Atatürk’ün Çevresindeki Dilciler ve Kültür Adamları” yazısındaki oldukça kıymetli şu cümle ile tamamlamak istiyorum: Atatürk’ün Asya’dan Kafkaslar’dan Türkiye’ye göç eden Türkologlara önem verdiği, onları kolladığı bilinen bir gerçektir.
(Murat Cavlak, tdk.gov.tr)
Yukarında özeti yayınlanan makalenin tamamını okumak için tıklayın
“Bir millət-iki dövlət”
Azerbaycan Diller Üniversitesi, “Atatürk deyir ki…” kitabının yayınlanmasını internet sitesinde şöyle duyurdu:
“Azərbaycan Dillər Universitetinin (ADU) rektoru akademik Kamal Abdullanın təşəbbüsü ilə Türk Dünyası Araşdırmaları Mərkəzinin müdiri Cəlal İbrahimli tərəfindən Akıl Aksanın müəllifi olduğu “Atatürk deyir ki…” adlı kitab Türk dilindən Azərbaycan dilinə tərcümə edilib.
Cəlal İbrahimlinin tərcümə etdiyi kitab “Sim-sim” yayın evində nəşr olunub.
Kitabda Türkiyə Cümhuriyyətinin qurucusu Mustafa Kamal Atatürkün müxtəlif vaxtlarda etdiyi çıxışlar, İstiqlaliyyət Mübarizəsinə verdiyi töhfələr öz əksini tapıb.
Sözügedən kitabda Atatürkün azadlıq uğrunda verdiyi qurtuluş savaşından, milli hədəflərindən, dəyərli fikirlərindən bəhs olunarkən, bu fikirlərin Ulu Öndər Heydər Əliyevin “Bir millət-iki dövlət” ideyalarında birləşdiyi də qeyd olunub.”
Görsel: adu.edu.az
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
