ABD’de yaşayanların tümünün aynı etnik gruptan olmadığını hepimiz biliyoruz. Ancak Türkiye’deki yaygın kanı resmi denilebilecek dilin İngilizce olmasına dayanarak en büyük etnik grubun da İngilizlerden oluştuğu yönünde. Oysa durum böyle değil. Zaten ABD Anayasası’nda resmi dil diye bir dil belirlenmemiş.
Peki İngilizler değilse ABD’deki en büyük etnik grup kim?
Alman Amerikalılar tam veya kısmi Alman soyuna sahip Amerikalılar ABD’deki en büyük etnik grup. “2019’da yaklaşık 43 milyonluk tahmini büyüklüğü ile Alman Amerikalılar, Amerika Birleşik Devletleri Nüfus Sayım Bürosu’nun Amerikan Toplum Anketi’nde kendi bildirdiği soy gruplarının en büyüğüdür. Alman Amerikalılar, dünyadaki Alman kökenli insanların toplam nüfusunun yaklaşık üçte birini oluşturmaktadır”. (1)
Alman devletlerinin çok azının yeni dünyada kolonileri vardı. 1670’lerde, ilk önemli Alman göçmen grupları Britanya Amerikası’na geldi ve öncelikle Pennsylvania, New York ve Virginia’ya yerleşti.
Fransa’nın Mississippi Şirketi, 1718 ile 1750 yılları arasında binlerce Alman’ı Avrupa’dan Louisiana’ya ve Alman Sahili, Orleans Bölgesi’ne taşıdı. 19. yüzyılda sekiz milyon (sadece 1820 ve 1870 arasında yedi buçuk milyon) Alman’ın göçü ile göç keskin bir şekilde arttı. (1)
Doğu Pensilvanya’dan (Pennsylvania) Oregon kıyılarına kadar Amerika Birleşik Devletleri boyunca uzanan bir “Alman hattı” vardır. Pensilvanya, 3,5 milyon Alman kökenli insanla ABD’deki en büyük Alman-Amerikalı nüfusa sahiptir ve grubun orijinal yerleşim yerlerinden birine, 1683’te kurulan Germantown’a (Philadelphia) ve 1688’de Amerikan kölelik karşıtı hareketin doğum yerine ev sahipliği yapmaktadır. (1)
Bugün ABD’nin olduğu topraklara ilk Alman göçünün hikayesi burada anlatılandan biraz farklıdır.
Dini ve siyasi baskılardan bunalan birçok Alman grubu, tarikatı çözüm yolunu yeni dünyaya göç etmekte bulmuştu. Hem bu yeni dünyada toprak da boldu, ekonomik fırsatlar da.
Birçok kaynağa göre Almanya’dan ilk göç dalgası 1683 yılında başladı. Condord gemisiyle Londra üzerinden gelenler Mennonit tarikatına mensup Krefeldli 13 aileydi. Bu aileler bugün Pensilvanya eyaleti olarak bilinen yerde Germantown adıyla bir yerleşim kurdu.
Bu Alman grubunun göç nedeni de tabii ki dini baskıydı.
Avrupa’da “17. yüzyılda Katolikler ile Protestanlar arasında süren kanlı savaşların bitmesi, uzlaşmanın sağlanmasından sonra, bu kez iki büyük mezhebin dışında kalanlar baskı görmeye başladı. Hıristiyanlığın daha fazla mezhebe bölünmemesi temelinde sağlanan uzlaşma en çok bu iki mezhebin dışında kalan Quaeker, Mennonitler, Amişler, Herrnhuter Kardeşler ve Tunker gibi tarikatları etkiledi.” (2)
Germania’nın ilk belediye başkanı göçmenlerden hukukçu Franz Daniel Pastorius idi. Belki inanmayacaksınız ama pek çok kaynağa göre köleliğe karşı ilk kıvılcımı Germantown’da, Franz Daniel Pastorius, Abraham Isacks op den Graeff ve Gerrit Henderich çaktı. Bu kıvılcımın tutuşturduğu alev sonra diğer kent ve bölgelere yayıldı. Köleliği resmi olarak kaldıran Abraham Lincoln’den 175 yıl önce Germantown’da Alman göçmenlerin isyanı köleliğin kalkması için ilk hareketi başlatmıştı. (2)
ABD’de kaç kişi yaşıyor?
ABD’nin nüfusu Kasım 2022 itibarıyla 333 milyon 323 bin 66’dır. (3) ABD Federal İstatistik Sistemine bağlı ABD Nüfus Sayım Bürosunun 2020 raporuna göre ABD nüfusunun etnik kökenlere ait dağılımı şu şekildedir:
Beyaz yüzde 59,7, Hispanik (İspanyolca konuşan Latin Amerikalılar) yüzde 18,7, Siyah yüzde 12,5, Asyalı yüzde 5,8, çok etnikli yüzde 2,3, Kızılderililer ve Alaska Yerlileri binde 7, Hawaii yerlileri ve diğer Pasifik Adalılar binde 2. (4)
Neden İngilizce konuşuluyor?
ABD’de yaşayan en büyük etnik grup Almanlar ise neden İngilizce konuşuluyor?
Aslında yalnız İngilizce konuşulmuyor. Güney Amerikalı göçmenlerin yaşadığı bölgelerde İspanyolca konuşuluyor ayrıca birçok dil konuşuluyor örneğin nüfusun (2017 tahmini) yüzde 1,1’i Çince, yüzde 7,3’ü ise diğer dilleri konuşuyor. (5)
ABD’de 350 farklı dil konuşulduğunu belirtmeden geçmeyelim. (6) BBC haberinde “Esas olarak eski bir Britanya kolonisinden meydana gelen ülkede en fazla konuşulan dilin İngilizce olması normal” diyor. Ama Amerikalıları iğnelemeyi de unutmuyor. “Kızılderili dillerinin ortadan kaldırılması için özel bir çalışma yürütüldüğünü de unutmamak lazım”. (6)
Duyan da ABD İngiliz kolonisi olarak kalsaydı Kızılderili katliamları olmayacak ve dilleri de yaşatılacaktı sanır. Eh İngilizler işte, ne diyeceksiniz…
ABD’de eyaletlerde resmi dil konusunda bir standart bulunmuyor. Elli eyaletin her biri için anayasal düzenlemede farklı durumlar söz konusu. Eyaletlerin bazıları sadece İngilizceyi resmi dil kabul ederken, İngilizceyle birlikte diğer dilleri de resmi dil kabul edenler de var bazıları ise hiçbir dili resmi dil kabul etmiyor. (5)
ABD hükümeti içinde veya hükümet ile ilişkili kurumlarda çalışabilmek için gerçekleştirilecek başvurularda İngilizce konuşabilmenin tercih değil zorunluluk olduğunu ve bu durumun toplumsal kültürü meydana getirebilmek, ortak ulusal bir dilde vatandaşları bu toplumsal kültüre entegre edebilmek için liberal milliyetçi demokrasi stratejisinin bir parçası olduğunu ileri sürer. Günümüzde ülke içinde farklı dillerin konuşulması, çocukların ikinci bir dilde eğitim alabilmesi, sokaklarda trafik tabelalarının İngilizcenin yanı sıra en çok konuşulan dil olması sebebiyle İspanyolca olarak da yazılması hoşgörü ile karşılanmaktadır. Ancak 1960’lı yıllara kadar ülkede tek dillilik savunularak iki dilli eğitim yasaklanmış, hatta dokuzuncu sınıf öncesi başka dilde yazılmış eğitim materyallerinden faydalanmak dahi çocukların Amerikan değerlerini benimsemelerini sekteye uğratacağı düşüncesiyle yasaklanmıştı. (5)
İnanç dağılımı
2014 yılı verilerine göre ülkedeki inanç dağılımı ise yüzde 69,8 Hristiyan (yüzde 46,5 Protestan, yüzde 20,8 Katolik, yüzde 1,6 Mormon, yüzde 0,9 diğer Hristiyanlar), yüzde 23,4 dinsiz ya da hiçbir dine bağlı olmayan, yüzde 1,9 Musevi, yüzde 0,9 Müslüman, yüzde 0,7 Budist ve yüzde 1,8 diğer dinler şeklindedir (CIA, 2021). (5)
Biz ABD’nin etnik yapısını konuşurken Amerika kıtasının gerçek sahiplerine yani Amerikan yerlilerine değinmedin demeyin. Onların kıtaya ilk gelişleri tam belli değil. Ancak kıtada bilinen ilk uygarlık olan Clovis Uygarlığı günümüzden 13 bin yıl öncesine ait bulunuyor. Fakat yirmi bin yıl öncesine ait kazı alanları da keşfedildi yani ilk yerleşimciler 13 değil 20 bin yıl önce gelmiş olabilir. Hatta kırk bin yıl öncesi bile olabilir.
“Kuzey ve Güney Amerika’da MÖ 14.000 yılına ait buluntular bulunduğundan bu tarihte yerleşimin tamamlandığı düşünülebilir. Bilim adamları arasında ortaklaşılan bir teoriye göre kuzeyden gelen Eskimo-Aleut halkları ve diğer halklar daha sonraki bin yılda Sibirya ve Alaska üzerinden gelmiş ve Kuzey Amerika’ya yerleşmiştir.” (7)
Amerika kıtasına Avrupalılar ilk çıktığında 44 milyon yerlinin yaşadığı tahmin ediliyor. Bugün ise o kadar azlar ki neredeyse istatistiklere bile girmiyorlar.
Herkese keyifli günler.
Not: Bu yazı Medya Günlüğü’nde daha önce yayınlanmıştır.
2- https://yenihayat.de/2011/01/25/yüzdeE2yüzde80yüzde98yeni-dunyayüzdeE2yüzde80yüzde99ya-alman-gocu-1/
3- https://www.mfa.gov.tr/amerika-birlesik-devletleri-kunyesi.tr.mfa
4- https://amerikarehberi.com/abd-nufusu-ve-demografik-yapisi/
5- https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1855551
Çakmaklı, E. (2022). “Asimilasyon ve Çokkültürlülük Sarmalında Amerikan Kimliği”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 49, Denizli, ss. 123-144.
