Dünyada kedileri “el üstünde tutan” şehirler arasında İstanbul elbette en önlerde yer alıyor ama Rusya’dan iki yeri de mutlaka listeye yazmak gerekiyor.
Bunlardan ilki, adı Türkçe “tümen” kelimesinden gelen Sibirya’daki Tyumen şehri. Buradaki küçük bir parkta Sibirya kedilerinin heykelleri var. Bazıları oyun oynayan yavruların, bazıları ise çevreden geçenleri dikkatle” izleyen” kedilerinin heykelleri. Bu heykellerin dikilme öyküsü ise, günümüzde St. Petersburg olarak bilinen başka bir Rus kentine, Leningrad’a uzanıyor.
Ermitaj, sadece Rusya’nın değil, dünyanın en büyük, en eski ve en ünlü müzelerinin başında geliyor. 1764 yılında Çariçe II. Katerina tarafından kurulan müze tarihi boyunca kedileri “kadrolu” olarak çalıştırmış. Aslında, St. Petersburg’a fareleri avlamak için kedilerin getirilmesi daha da eskiye, Çariçe Elizaveta Petrovna dönemine dayanıyor. Çariçe 1745 yılında yayınladığı bir kararnameyle sarayın bodrumundaki kemirgenlerle mücadele edilmesi için 1200 kilometre uzaklıktaki Kazan’dan 30 büyük kedi getirilmesi istemiş. Ermitaj kurulduktan sonra kediler müzenin galerilerinde ve bodrumlarında da “devriye” gezmeye başlamış. 1917 Devrimi ve Sovyet döneminde sürdülen uygulama günümüzde de devam ediyor.
Nazilerin Eylül 1941-Ocak 1944 dönemindeki Leningrad ablukası sırasında Ermitaj’daki eserlerin büyük bölümü Urallar bölgesine kaçırılarak müzenin bodrumu sığınak olarak kullanılmış. Kedi nüfusunun yok olmasıyla fareler çoğalınca 1943 yılında abluka bir şekilde yarılarak yeni kediler getirilmiş. Ermitaj’daki sanat eserlerinin tehlikede olduğunun duyulması üzerine Tyumen başta Sibirya kentlerinde halkın topladığı beş bin kedi trenle yardıma gönderilmiş.
Tyumen’deki kedi heykelleri
Yüzyıllardır müzenin ayrılmaz bir parçası olan Ermitaj’daki kediler bugün de göreve devam ediyor. Üç görevli tarafından bakımı sağlanan 50 civarındaki kediyle ilgili medyaya bilgi veren bir basın sözcüsü bile var. St. Petersburg’da, Tyumen’deki olduğu gibi, Ermitaj’ın kedileri anısına dikilmiş bir heykel de bulunuyor.
Ancak Rusya’daki kedilerin “kahramanlıkları” sadece ünlü müzeyle sınırlı değil. Ukrayna’daki savaş sırasında Rus askerlerin cephede çok fazla fare bulunduğundan şikayet etmesi üzerine Tataristan’dan gönüllüler topladıkları kedileri geçenlerde savaş bölgesine gönderdi. Hareketin öncüsü Vladimir Malıgin, “Kediler 2. Dünya Savaşı’nda Ermitaj’ı kurtarmıştı. Neden şimdi de yardım etmesinler diye düşündüm” dedi.
