Türk Dili Kurumu (TDK) bugün ilginç bir karar açıkladı ancak tepkiler üzerine geri adım attı.
Türkçe Sözlük’e “Türkiyeli” kelimesini ekleyen TDK, özellikle sosyal medyadan yükselen sert tepki üzerine kelimeyi kaldırdı. TDK’nin kaldırmadan önce “Türkiyeli” için kullandığı açıklama “Türkiye’de yaşayan halk ve bu halkın soyundan olan kimse”ydi. “Türkiyeli” ifadesi toplumun küçük denilebilecek bir kesimi tarafından kullanılıyor, diğerleri ise yüklenen siyasi anlam nedeniyle buna karşı çıkıyor.
Çok uluslu bir federasyon olan Rusya’da ise Türkiye’den farklı bir durum var.
Rusya dışında iyi bilinmeyen, anlaşılmayan ve kafa karıştıran iki terim bulunuyor: Rus ve Rusyalı.
Rus kelimesi etnik açıdan Rus olanlar için kullanılıyor. Kökeniyle ilgili farklı görüşler olsa da Rus kelimesi 9-10. yüzyıllardan beri kullanılıyor. Rusların mı kendilerini böyle adlandırdığı, yoksa diğer halkların mı onlara bu adı verdiği tam bilinmiyor.
Yaklaşık 145 milyonluk nüfusa sahip Rusya’da Ruslar yüzde 80’lik bir oranla büyük çoğunluğu oluşturuyor.
Rusyalı ise Rusya Federasyonu vatandaşları için kullanılan bir terim. Yani etnik açıdan Rus olmayan ama Rusya vatandaşı olanlar kastediliyor. Örneğin, bir Tatar’dan ya da Çeçen’den söz ederken Rus değil Rusyalı demek gerekiyor.
Rusyalı kelimesine 17. yüzyılda da rastlansa da yaygın kullanım Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra başladı. O ana kadar Rus olsun olmasın herkesin üst kimliği Sovyet vatandaşlığıydı.
Sovyetlerin dağılmasının ardından, Rusya Federasyonu içinde yüzde 20’lik bir kesimi oluşturan Rus olmayanlar için, biraz da kendilerini dışlanmış hissetmemeleri amacıyla 1990’ların başında Rusyalı ifadesi resmi söylemde kullanılır oldu.
Diğer ülkelerde, bu arada Türkiye’de bu ayrım fazla bilinmediği ya da önemsenmediği için Rusya Federasyonu vatandaşı olan herkese kestirmeden “Rus” deniliyor.
