Yolcu uçaklarındaki pencerelerin neden yuvarlak veya oval şekilli olduğunu hiç merak ettiniz mi?
Uçak pencerelerinin oval şekilli olması, pencerelerin köşelerinde basıncın artmasını önleyerek uçağın daha dayanıklı olmasını, dolayısıyla yolculukların daha güvenli geçmesini sağlar. Bu tasarım, özellikle 1950’lerde yaşanan bazı kazalardan sonra standart hâle geldi.
Yüksek irtifalarda uçabilen ticari uçaklar 1950’li yıllarda yaygınlaştı. Bunu mümkün kılan gelişmelerden biri, uçakların kabinlerindeki basınç ile dışarıdaki düşük hava basıncını dengelemeyi mümkün kılan bir tasarım yeniliğiydi. Temel sorunlardan biri, iç ve dış basınç farkının özellikle uçağın gövdesindeki köşeli yapıların olduğu noktalarda aşırı yük oluşturmasıydı. Yüksek irtifalarda havanın yoğunluğu, dolayısıyla hava basıncı yerdekine göre daha düşüktür. Bu nedenle yolcuların uçakta rahat bir şekilde nefes alabilmesi için uçak kabinlerindeki iç basıncın dışarıdaki düşük basınca göre dengelenmesi gerekiyordu. O dönemde bu dengeyi sağlamak amacıyla kabin içindeki hava, belirli bir oranda sıkıştırılarak iç basınç yüksek tutuluyordu. Dış basınç uçakların gövdesine büyük yük bindirdiğinden daha önce kullanılan dikdörtgen pencerelerin köşeleri, bu yüksek basınca dayanamayıp çatlayabiliyordu.
O yıllarda yaşanan bazı uçak kazalarının bu durumla bağlantılı olduğu anlaşıldı. Bu kazalar, mühendisleri uçak pencerelerinin tasarımını gözden geçirmeye itti. Yapılan araştırmalar sonucunda yuvarlak veya oval şekilli pencerelerin köşeli pencerelere göre daha dayanıklı olduğu keşfedildi. Yuvarlak veya oval şekilli pencereler, keskin köşelere sahip olmadığından basıncın pencerenin çevresine eşit olarak dağılmasını sağlıyor, böylece çatlama riski önemli ölçüde azalıyordu. Uçak gövdelerinde çatlakların veya başka hasarların oluşma riski bu sayede en aza indirildi.
Günümüzün tüm modern uçaklarında daha güvenli olduğundan oval veya yuvarlak şekilli pencereler tercih ediliyor. Bu tasarım uçakların gövdesini destekleyerek yolcuların güvenliğini arttırıyor. Tasarımdaki bu ayrıntı yüksek irtifalarda uçan uçaklar için aslında büyük bir önem taşıyor.
(Cansu Aydın, bilimgenc.tubitak.gov.tr)
Görsel: vecteezy.com
