İlhan İlmenöz
Langıdılanlan langıdılanlan
Samsak döveci
Gümbüdü gümbam gümbam gümbam
Ebe gümeci
Ebelerin ilacıdır ebe gümeci
Uyuz eşek yoncasıdır ebe gümeci
Ebe güvecini pişirdim
Yedim yedim karnımı şişirdim
Yedim yedim karnımı şişirdim
Komşuları başıma üşürdüm
Langıdılanlan langıdılanlan
Samsak döveci
Öncelikle “Bu nedir böyle?” diye soranlar için açıklayalım; Kütahya Tavşanlı yöresine ait bir türkü… Bilenler zaten bu türkünün popülaritesini çok iyi biliyor. Son zamanların en gözde türküsü…
Türkülerimiz, yüzlerce yıllık kültürümüzün en önemli parçalarından biridir. Yöresel olarak değişen, beğenilen ya da moda olan türkülerimiz vardır. Benim kafama takılan bunların sözleri nasıl doğdu, kimler tarafından oluşturuldu, günümüze kadar kim bilir nasıl değişerek geldi? Bu türküleri yakanlar hangi psikoloji ve ruh hali içindeydiler?
Öyle türkülerimiz var ki sözleri insana saçma gelse de dilinize dolanıyor, istemsiz bir şekilde söylüyorsunuz. Langıdı lan lan langıdı lan lan…Gümbüdü gümbam gümbam gümbam…
İşte Elif Buse Doğan”ın güzel yorumuyla karşınızda Samsak Döveci…
Bir zamanlar Erik Dalı böyleydi… Söylemeyeni, oynamayanı, çalmayanı neredeyse dövüyorlardı. Sokaklar, caddeler, mekanlar, plajlar, sahiller, düğünler, dernekler her yerde Erik Dalı çalıyordu.
Bazı türkülerimizin sözleri de gerçekten çok değişik, enteresan, müthiş bir hayal gücü ve senaryo içeriyor. Sözleri bana ilginç gelen türkülerden biri;
“Manda yuva yapmış söğüt dalına aman aman
Yavrusunu sinek kapmış gördün mü amanını yandım
Amanin amanin amanini yandım
Tiridine tiridine bandım
Bedava mı sandın para verip aldım
Tiridine tiridine suyuna da bandım
Sabahınan erken çifte giderken aman aman
Öküzüm torbadan düştü gördün mü amanını yandım
Amanin amanin amanini yandım…”
İyi de manda niye söğüt dalına yuva yapmış? Yavrusunu neden sinek kapmış? Öküz torbadan nasıl düşmüş merak edip soran yok…Bütün bunlar olurken neden tiridine tiridine banmaya devam…
“Minareden at beni
İn aşağı tut beni…”
Niye seni minareden atıyoruz? Madem attık niye tutuyoruz? Olsun senin süper güçlerin vardır, arada değişiklik olsun, hayatımıza renk katalım işte diye biraz eğlenelim demişler herhalde…
Bir de beddua dolu türküler var ki onlara hiç girmemek gerek. Sadece bir örnek verip daha fazla içinizi karartmayayım.
“Anan öle Cemil
Baban öle Cemil
Yetim kalasın Cemil
Benim olasın Cemil”
Yani çocuğun anasını öldürdün, babasını öldürdün, yetim bıraktın. Sonra bu kadar acının üstüne sadece senin olsun istiyorsun. Bu kadar bencilliğe de pes doğrusu…
Bazı türkülerimizin sözleri de buram buram erotizm kokuyor. Hiç yorum yapmadan değerlendirmeyi size bırakıyorum. Buyurun okuyun,
“Halime’yi samanlıkta bastılar
Şalvarını gül dalına astılar
Gecesini bin beş yüze kestiler
Elde bade belde şalvar oynar
Oynar gavur kızı aman oynar
Muhabbeti de aman candan kaynar
Halime’nin samanlıktır sarayı
Alışmış liraya almaz parayı
Hasan Çavuş bulmuş seni arayı…”
Bir başkası;
“Dam üstünde un eler, tombul tombul memeler
Zalim oy gelin zalim zalim zalim
Memeler baş kaldırmış, kavuşmuyor düğmeler…”
Ya da
“Kırmızı kurdele kör olasın Emine
İndim derelere bilmem nerelerine
Kaytan bıyıklarımı sürsem nerelerine
Yavrum ben sana ipek mendil alayım
İndim derelere bilmem nerelerine
Kaytan bıyıklarımı sürsem nerelerine”
Devam edelim;
“Mendilin ipeklisi
Tarlanın tezeklisi
Öpünce bir hoş olur
Avradın göbeklisi…”
Böyle sözleri olan o kadar çok türkü var ki;
“Armut dalda sallanır
Sallandıkça ballanır
Genç kızların koynunda
Ölmüş eşek canlanır…”
Bir tane daha;
“Kız pınarın başında neydi işin.
Kimin ile oynaştın da dağıldı saçın.
İplik çorap giymiş üstü işleme,
Daha ilk geceden naza başlama
Allah’ın seversen öp te dişleme; sabah olur, yaralarım bellolur…”
Neyse bu işin sonu yok, son bir türküyle bu yazıyı da noktalayalım;
“Kiremitte buz musun
Gelin misin kız mısın
Yarın size varacam
Evde yalnız mısın…”
Fethiyeli delbekçi teyzelerin “Dokumacı Kızlar” türküsünün sözlerini ise buraya yazarsam RTÜK siteyi kapatır. Bilen bilir, merak eden de arayıp bulur zaten…
Langıdı lan lan langıdı lan lan… Gümbüdü gümbam gümbam gümbam…
