Fuad Safarov
Ünlü İngiliz tarihçi Eugene Rogan, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün askeri başarılarını takdir ettiğini, özellikle arka arkaya pek çok yenilgi almış Osmanlı askerlerini savaş kazanabilecek bir orduya dönüştürmeyi nasıl başardığına inanmakta zorlandığını söyledi.
Rus “Realnoe Vremya” haber sitesine konuşan Arap uzmanı Rogan, Türkiye ve Rusya’da da yayınlanan “Osmanlı’nın Çöküşü: Ortadoğu’da Büyük Savaş 1914-1920” kitabını anlattı. Muhabirin, “Sizce Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Türkler bağımsızlıklarını korumayı nasıl başardı” sorusu üzerine Rogan, “Bu gerçekten çok iyi bir soru. Osmanlılar 1911’den beri girdikleri savaşları kaybetmişken, Mustafa Kemal’in hayatta kalan Osmanlı askerlerini başarılı şekilde savaşabilecek bir Türk ordusunda toplamayı nasıl sağladığını anlamakta güçlük çekiyorum” diye konuştu.
Atatürk’ün başarıları sayesinde Türkiye’nin 1920 yılına doğru savaştan en çok zarar gören ülke durumuna düşmekten kurtulduğuna işaret eden İngiliz tarihçi, “Savaşı kazanma konusundaki Türklerin milliyetçi arzularının nasıl harekete geçtiğini anlamak benim için zor. Ama bence bu Anadolu Türklerinin yenilgiyi kabul etmemesi ve topraklarını Yunanlılara teslim etmeme duygularından kaynaklanıyor. Elbette Atatürk önemli bir liderdi ama bu zaferi tek bir kişi değil bir ulus kazandı” dedi.
Türklerin korkusuzca davrandığını belirten Rogan, “Özellikle Türkler için Yunanistan, uzun süredir düşmanlık içinde oldukları bir ülkeydi. Hiç de korkmuş gibi görünmüyorlardı. Normal şartlar altında Yunanistan’ı Türkiye’nin her zaman yenmesi gereken daha küçük bir ülke olarak görüyorlardı. Bir tarihçi olarak söyleyebileceğim tek şey, Türkler Birinci Dünya Savaşı’ndaki yenilgiden kurtulmayı başardı. Ayrıca dayanışmayı sağlamak ve kendi ulusal ihtiraslarını gerçekleştirmek için tek yumruk olmayı da başardılar. Bunun nasıl sağlandığını anlamakta zorlanıyorum” diye konuştu.
Bugünkü Türk yönetiminin Atatürk’ün mirasından uzaklaşmaya çalıştığını savunan İngiliz tarihçi, “Bu bariz şekilde ortada. Atatürk’ün modern bir devlet olarak Türkiye’de yaptığı laik reformları bozmaya çalışıyorlar. Mustafa Kemal’in mirasına bakışlarının çok ikircikli olduğunu düşünüyorum” dedi.
Rogan, muhabirin “Türkiye emperyalizm yolunda mı ilerliyor” sorusunu ise, “Böyle bir olanağı olduğunu, etki alanını genişletebileceğini düşünmüyorum. Türkiye’nin sınırı ötesindeki bölgelerde gördüğümüz hareketlenme Kürtlerle arasındaki çatışma kaynaklı. Ama Türkiye’nin Suriye ve Irak’ta varlığını kalıcı olarak genişletmek istediğini sanmıyorum” yanıtını verdi.
Kimdir?
Eugene Rogan Columbia Üniversitesi Ekonomi Bölümü’nden mezun olduktan sonra yüksek lisansını ve doktorasını Harvard Üniversitesi’nde Orta Doğu üzerine yaptı. Boston College ve Sarah Lawrence College’da öğretim üyeliğinde bulundu. Halihazırda Oxford Üniversitesi’nde modern Ortadoğu Tarihi dersleri vermektedir ve aynı üniversitenin bünyesindeki St. Anthony College’ın Ortadoğu Merkezi’nin yöneticisidir. Kitapları arasında The Araps [Araplar, Pegasus Yayınları, 2017], Albert Hourani ve Fuat Köprülü ödüllerini kazandığı Frontiers of the State in the Late Ottoman Empire, Avi Shlaim ile birlikte kaleme aldıkları The War for Palestine: Rewriting the History of 1948 [Filistin Uğruna: 1948’in Tarihini Yeniden Yazmak, Küre Yayınları, 2012] ve Outside In: On the Margins of the Modern Middle East bulunuyor.
