Türkiye ve Rusya’dan haber ajanslarına göre daha önce Mir (*) ile çalışan kartları kabul eden en az iki Türk bankası Rus ödeme sistemiyle finansal işlemleri durdurdu. İş Bankası ve Denizbank bu bilgiyi doğruladı. Peki Mir nedir? Türkiye’de hangi bankalar Mir kartlarla işleme izin veriyor? Rusya’nın Mir ile ilgili planları neler?
İş Bankası ve Denizbank, Mir ödeme sistemiyle bağlantılı işlemleri artık desteklemiyor. Ancak Türkiye’de üç kamu bankası Mir kartlarla işleme hala izin veriyor.
Financial Times’ın geçen hafta yaptığı ve ABD’li yetkililere dayandırdığı haberde, Washington’un Mir ödeme sistemi ile entegre olan Türk bankalarına yoğunlaştığını bildirmişti. Gazeteye konuşan bir Batılı yetkili, üçüncü ülkelerin finansal kurumlarının Rusya’nın Mir sistemi ile entegre olmamasına yönelik açık bir mesaj verileceğini aktarmıştı.
Rusya’nın Türkiye Büyükelçiliği ise, Türkiye’deki Rus turistlere Rus ödeme sistemini kabul eden bankaların terminalleri aracılığıyla Mir kartlarını kullanmaya devam etmelerini tavsiye ediyor.
Financial Times haberinde Mir ödeme sistemi ile işlem yapabilen beş bankanın Vakıfbank, Ziraat Bank, İş Bankası, DenizBank ve Halkbank olduğu kaydediliyordu.
Mir tarafından yapılan açıklamada, “Rus banka kartlarının kabul edilmesi için altyapının açılması kararının yabancı paydaşlara bağlı olduğu” belirtiliyor.
Mir ödeme sistemi, Rusya Merkez Bankası’nın bir iştiraki olan Ulusal Kartlı Ödeme Sistemi (NSPK) tarafından işletiliyor.
Bağımsız bir ödeme sistemi fikri Rusya’dan 2000 yılından itibaren kabul görüyordu. Mir ise Kırım’ın ilhakı üzerine Batı’nın Rusya’ya uyguladığı finansal yaptırımları aşmaya katkıda bulunması amacıyla 2014 yılında teknolojik geliştirmelerini tamamladı. Mir logolu ilk banka kartı Aralık 2015’te Gazprombank tarafından basıldı. Ardından Rusya’da faal yerli ve yabancı bankalar Mir markalı kartları müşterilerine sundu.
Rusya’da gittikçe popüler hale gelen Mir, Temmuz 2021 itibarıyla Mir markalı 100 milyon adet kart basıldığını söylüyordu.
Mir banka kartları müşterilerinin ürün ve hizmet satın almak ATM’lerden para çekmek gibi finansal işlemleri yapabilmesini sağlıyor.
Hangi ülkelerde kullanılıyor?
Mir markalı kartlar bugün Türkiye’nin aralarında bulunduğu 11 ülke ve bölgede kabul ediliyor. Bunlar Türkiye, Vietnam, Güney Kore, Ermenistan, Özbekistan, Belarus, Kırgızistan, Tacikistan, Kazakistan, Güney Osetya ve Abhazya.
Ancak Rusya bu ödeme sisteminin daha fazla ülkede kullanılmasını istiyor.
Rusya Merkez Bankası 15 Eylül’de yaptığı açıklamada Mir kartlarının kabul edildiği ülke sayısını 2025’te 20’ye ve 2030’da 35’e çıkarma hedefini açıkladı.
Bu kapsamda Küba, Tayland, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri, Myanmar, Venezuela, İran, Endonezya, Bahreyn, Çin, Hindistan, Sri Lanka, Azerbaycan, Kıbrıs, Nijerya gibi ülkelerde Mir kartlarının kullanımına ilişkin görüşmelerin sürdüğü belirtiliyor.
Bu ülkeler açısından Rus turistleri çekmenin avantajı ödeme sisteminin kabul edilmesi için önemli bir argüman olarak ön plana çıkıyor. Bunun yanında Rusya’dan göçmen işçi ağı olan ülkeler için mantıklı olduğu savunuluyor. Yakın zamanda Rusya’yı ziyaret eden Sri Lanka Ulaştırma Bakanı Bandula Gunawardana, bugün İngiliz Daily Mirror gazetesine verdiği demeçte Rusya’nın Sri Lanka’dan Mir ödeme sistemini kabul etmesini talep ettiğini söyledi.
Diğer yandan Türkiye’den iki bankanın Mir ödeme sistemini kabul etmeyi bırakmasının diğer ülkeleri etkileyebileceğini düşünen uzmanlar da var.
Rusça yayın yapan Kommersant gazetesine konuşan Finansal Yenilik Derneği Başkanı Roman Prokhorov, Türkiye’nin hamlesinin başka ülkeler için cesaretlendirici olabileceğini belirtiyor.
Prohorov Mir kartlarının Orta Asya ülkelerinde de kabul edildiğini ancak ülkelerin Türkiye kadar “ani ve sert” tepki vermesini beklemediğini söylüyor.
Rus Interfaks haber ajansına göre Türkiye’de üç kamu bankası Mir kartlarını hala kabul ediyor. Bunlar Ziraat Bankası, Vakıf Bank ve Halkbank.
Habere göre Rusya’nın Türkiye Büyükelçiliği Telegram kanalı üzerinden, Türkiye’deki Rus turistlere Rus ödeme sistemini kabul eden bankaların terminalleri aracılığıyla Mir kartlarını kullanmaya devam etmelerini tavsiye ediyor.
Haberde, Büyükelçilik tarafından yapılan açıklamadaki şu ifadelere yer veriliyor:
“Türkiye’deki bazı bankacılık ve ticari yapılarda Rus Mir kartlarına hizmet verilmesiyle ilgili çok sayıda sorunla bağlantılı olarak, kart sahiplerinin Rus ödeme sistemini reddetmeyen bankaların (Ziraat bankası ve diğerleri) terminalleri aracılığıyla kartlarını kullanmaya devam etmelerini şiddetle tavsiye ediyoruz.”
Türkiye’deki Rus turistleri nasıl etkileyecek?
Rusça yayın yapan Kommersant gazetesine göre Mir kartlarını kullanan turistler henüz büyük bir sorun yaşamıyor ancak Rus tur operatörleri Türkiye’yi ziyaret eden Ruslara üzerlerinde nakit taşımaları için uyarıda bulunuyor.
Kommersant’a konuşan Rusya Tur Operatörleri Birliği temsilcileri Türkiye’de Mir kartları kabul eden mağaza ve ATM sayısının gittikçe azaldığını söylüyor. Örneğin Antalya Havalimanı’nın bir terminalinde sadece Halkbank ATM’lerinin Mir kartlarla Türk Lirası ödediğini belirtiliyor. Buna karşın Rusların bu engele karşı bir yolunu bulacakları da söyleniyor.
Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır gibi Rus turistler açısından popüler destinasyonlarda Mir ödeme sistemi hiçbir finansal kurum tarafından kabul edilmiyor. Bu ülkeleri ziyaret eden Ruslar uluslararası ödeme sistemlerini kullanıyor.
Mk.ru haber sitesine konuşan TeleTrade Analisti Aleksey Fedorov, bulundukları ülkede Mir ödeme sisteminin engellenmesi durumunda Rus turistlerin ya da iş insanlarının bulabileceği geçici bir çözüm olmadığını söylüyor:
“Kripto para alternatifleri perakende kullanım için çok elverişsiz. Bu nedenle, Amerika’nın baskısı altında bile Mir’i kullanmaktan vazgeçmeyecek bir dizi dost ülke hariç, yurtdışındaki Ruslar eski usul nakit taşımak veya diğer ülkelerden aldıkları banka kartlarını kullanmak zorunda kalacaklar.”
İş Bankası ve Denizbank, ABD Hazinesi Yabancı Varlıklar Kontrol Dairesi’nin (OFAC) geçen hafta Rus ödeme sistemi Mir’in kullanımının Rusya dışında yayılmasına yardım edenlere yaptırım uygulamaya hazır olduğunu duyurmasının ardından, sistemden çıktı.
Ankara, Rusya’ya uygulanan Batı ambargolarına ilke olarak karşı çıkıyor ve hem Moskova hem de Kiev ile yakın ilişkileri bulunuyor.
Ancak ABD’li diplomatlar özellikle geçen hafta Özbekistan’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya lideri Vladimir Putin’in görüşmelerinin ardından Türkiye ve Rusya arasında gelişen ekonomik ilişkilerden kaygı duyuyor.
Amerikan Hazine Bakanlığı geçen ay büyük Türk işletmelerine bir mektup yollayıp, ambargo uygulanan Ruslarla ticari ilişkilerini devam ettirmeleri durumunda ceza uygulanacağı uyarısında bulunmuştu.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati ise bu kaygıların “anlamsız” olduğunu söylemişti.
Nebati Nisan ayında da, Türkiye ekonomisi açısından kritik önemdeki Rus turistlerin Mir sistemiyle kolayca ödeme yapabileceklerini belirtmişti. İş Bankası ve Denizbank’n Mir ödeme sisteminden çıkmasına karşın Halkbank, Vakıfbank ve Ziraat Bankası gibi devlet bankaları hala sistemi kullanıyor.
(BBC Türkçe)
(*) Rusçada barış ve dünya anlamlarına geliyor
