Rus araştırmacı gazeteciler Irina Borogan ve Andrey Soldatov’un (*) Avrupa Siyasi Analiz Merkezi internet sitesinde (cepa.org) yayınladıkları yazının geniş özeti:
Rus ordusu Putin’in Kiev’i ele geçirme hedefi yerine çok daha mütevazı bir hedef olan Ukrayna’nın doğusundaki Donbas’ı ele geçirme stratejisinin uygulanması talimatını vermesinden son derece mutsuz.
Suçlu parmakları Putin’e Ukrayna’daki gerçek durumla ilgili yanlış bilgi veren, dolayısıyla başarısızlığa yol açan FSB’nin (gizli servis) dış istihbarat bölümüne yöneliyor. FSB’nin diğer departmanları da ordunun bu analizini paylaşıyor görünüyor.
Ukrayna’daki savaş Rus toplumunu keskin biçimde böldü. 24 Şubat’ta işgalin başlamasından sonra biz gazeteciler olarak ordudaki ve gizli servislerdeki çoğu bağlantımızı kaybedeceğimizi düşünmüştük. Öyle ya, çalıştığınız kurumdaki yolsuzluklarla ilgili olarak gazetecilere yakınmak başka, savaşa karşı olduğunu açıklayan gazetecilerle savaş hakkında konuşmak bambaşka bir şey. Gerçekten de savaşın ilk ayında bazı kaynaklarımız telefonlarımıza çıkmadı, mesajlarımızı yanıtsız bıraktı.
Ama bu durum önemli ölçüde değişti. General Sergey Besada ile ilgili haberimizden sonra ordudaki ve FSB’deki kaynaklarımızdan giderek daha fazla telefon ve mesaj almaya başladık. FSB’nin Ukrayna’da siyasi istihbarat toplamak ve Kremlin yanlısı bir muhalefet oluşturmaktan sorumlu 5. Bölümü’nün başındaki kişilerden biri olan Beseda Moskova’daki Lefortovo Cezaevi’ne gönderilmişti. Burası Stalin döneminden beri korkunç bir üne kavuşan, bodrum katlarında sayısız cinayetin işlendiği bir yer.
Kremlin Beseda’nın tutuklandığını gizlemek için deli gibi uğraştı, hatta cezaevindeki kayıtlarda General’in ismini bile değiştirdi.
Rus askeri istihbarat örgütüne bağlı özel bir birlik olan Spetsnaz’daki eski bir kaynağımızdan “İyi iş çıkardınız” mesajı aldık. FSB’nin ekonomik güvenlikten sorumlu bölümündeki kaynaklarımız, “Yazdıklarınızın hepsi doğru” dedi. Beseda ile ilgili videomuz milyonlarca kez izlendi, Kremlin yanlısı Telegram hesaplarında bile yoğun şekilde tartışıldı. Dedikodu değirmeni Beseda ile ilgili bilginin bize FSB’nin rakibi olan dış istihbarattan sorumlu SVR tarafından verildiğini ileri sürecek kadar çıldırdı.
Peki bu durum ordunun ve FSB’nin kötü yönetilen ve büyük can kaybına yol açan savaşın bir hata olduğu sonucuna vardığı anlamına mı geliyor?
Cevap hayır, hatta tam tersi.
Rus ordusu savaşta hedef küçültmenin büyük bir hata olduğunu düşünüyor. Şimdi Rusya’nın Ukrayna ile değil NATO ile savaştığını söylemeye başladılar. Ordu komutanları NATO’nun Ukrayna’ya gelişmiş silahlar vererek topyekûn bir savaş yürüttüğünü, kendilerinin sivil can kayıplarının önlenmesi için Ukrayna’nın altyapısına yönelik saldırıların kısıtlanmasından yakınıyor. Seferberlik ilanı dahil topyekûn bir savaş istiyorlar.
Düş kırıklığı o kadar büyük ki, Spetsnaz’ın ünlü emekli üyesi Aleksandr Arutyonuv videoyla Putin’e seslenerek, “Vladimir Vladimiroviç, lütfen karar verin. Savaş mı yapıyoruz mastürbasyon mu” diye sordu.
Arutyonuv savaşı sona erdirmek için Ukrayna’nın altyapısı dahil şiddetli saldırılar düzenlenmesini istedi. Video Rusya’nın Facebook’u Vkontakte’deki ve Telegram kanallarındaki orduya yakın gruplar tarafından paylaşıldı. Örneğin “FighterBomber” hesabı 12 Nisan’da, “Elbette Ukrayna sınırındaki hava savunmamızı füze saldırılarına karşı güçlendireceğiz ama NATO ülkelerinin Rusya’dan daha fazla silahı olduğu da bir gerçek” dedi. Aynı hesap, Rus Hava Kuvvetleri’nin Batı’nın silah tedarik akışını durdurabileceğini ancak Ukrayna’nın daha fazla zafer kazanmasının oradaki hedeflere karşı nükleer silahların kullanılmasının önünü açacağı uyarısında bulundu.
Derken 22 Nisan’da General Rüstem Minnekayev “özel operasyon”un Donbas’ta ve Güney Ukrayna’da tam kontrolün sağlanmasını amaçlayan ikinci aşamasının başladığını açıkladı. Minnekayev böylece, Moldova’nın Rusça konuşan halkın baskı altında tutulduğu ayrılıkçı bölgesi Transdinyester’e ulaşım yolunun da açılmış olacağını söyledi.
Bu garip bir açıklamaydı.
Merkez Askeri Bölge Komutan Yardımcısı olan Minnekayev bu açıklamayı savunma sanayi ile ilgili bir toplantıda yaptı. En mantıklı açıklama, Genelkurmay toplantısında yeni katılan Minnekayev’in duyduklarından aşırı heyecanlanmış ve katıldığı ilk toplantıda bunları anlatmış olması. Yine de, Rus ordusunun daha az değil daha çok savaş istediğinin bir göstergesi.
Bütün bu tartışmada olmayan şey ise, savaşın görünen yüzü Savunma Bakanı Sergey Şoygu’ya yönelik herhangi bir eleştiri. Şoygu ordunun kendisine olan saygısını korumayı ve öfkeyi başka bir yere yönlendirmeyi başardı.
Ordu, gizli servisler, Başkan’ı yanlış yönlendirdiği için FSB’nin 5. Bölümü hatta askeri stratejiyi değiştirdiği için Putin bile eleştirildi.
2014 yılında Rus ordusu Kırım’ı çabucak işgal ettiğinde ordu ve güvenlik örgütleri Putin’le aynı cephedeydi. Kırım’ı ilhak etmesi ve bunun yapılma şekli konusunda çok coşkululardı. 2022’de ise durum bir hayli değişti.
Önemli mi?
Evet çok önemli. Güvenlikle ilgili kuruluşlar ilk kez Putin’le aralarına mesafe koyuyor. Bu da bir sürü yeni olasılığa kapının açılması demek.
(*) Irina Borogan ve Andrey Soldatov, Rus gizli servislerinin faaliyetleriyle ilgili yayın yapan, gazetecilerin gönüllü katkıda bulunduğu agentura.ru sitesinin kurucularıdır.
