Savaşlarda gidişatın değiştiği anlar olur. Vladimir Putin’in Ukrayna’yı işgalinde de böyle anlar yaşandı.
Başlangıçta Rusya’nın hızlı hamlesiyle kısa sürede zafere ulaşmasından endişe edilirken bunu Rus güçlerinin Kiev civarından geri çekilişi ve etkili bir Ukrayna direnişi izledi.
Şimdi ise Rusya ülkenin doğusunu işgal etmek için güçlerini bölgede yoğunlaştırmış durumda.
Peki 100 günü aşkın süredir devam eden bu savaşın önünde hangi ihtimaller var?
Bazıları bir arada da gerçekleşebilecek beş senaryoyu inceledik.
1: Yıpratma harbi
Savaş aylarca, hatta yıllarca devam edebilir. Rusya ve Ukrayna orduları birbirlerini tüketmeye devam eder.
Bazı dönemler bir taraf ilerlerken diğer dönemlerde de diğer taraf kazanımlar elde edebilir.
İki taraf da pes etmek istemez.
Rusya Devlet Başkanı Putin, Batı ülkelerinin Ukrayna’daki savaştan yorulacağını, içinde bulundukları ekonomik krize ve Çin tehdidine odaklanacağını düşünerek stratejik bir sabır gösterebilir.
Öte yandan Batı ülkeleri yorulmadan Ukrayna’ya silah yardımı yapmaya devam eder.
Savaşta yarı-kalıcı cephe hatları oluşur. Savaş gitgide “sonsuza kadar sürebilecek” donmuş bir ihtilafa evrilir.
Avustralyalı emekli general ve askeri akademisyen Mick Ryan “İki tarafın da kısa vadede operasyonel veya stratejik olarak ezici bir zafer kazanması çok düşük bir ihtimal” diyor.
2: Putin’in ateşkesi
Peki ya Putin tek taraflı bir ateşkesle dünyayı şaşırtırsa? Böylesi bir hamleyle şimdiye kadarki toprak kazanımlarını bir zafer olarak sunabilir.
“Özel askeri operasyonun” hedefine ulaştığını iddia edebilir, “Rusya’nın desteklediği Donbas’taki ayrılıkçıların güvenliği sağlandı ve Kırım’la kara bağlantısı kuruldu” diyebilir.
Bunun ardından etik üstünlüğü elde edip, Ukrayna’ya çatışmayı sonlandırması için baskı yapmaya çalışabilir.
Chatham House düşünce kuruluşundan Rusya uzmanı Keir Giles, “Bu Rusya tarafından her an uygulamaya konabilecek bir taktik. Rusya Avrupa’nın barışa karşılık olarak Ukrayna’ya çatışmayı bırakma ve toprak kaybını kabullenme için baskı uygulamasını istiyorsa, bunu yapabilir” diyor. Bu tür argümanlar halihazırda Paris, Berlin ve Roma’da yankılanabilir: “Savaşı uzatmaya gerek yok, küresel ekonomik sıkıntıları sonlandırmak gerek, bir ateşkes için bastırılmalı” diyebilirler.
Öte yandan ABD, İngiltere ve Doğu Avrupa’daki çoğu ülke buna itiraz edecektir. Bu ülkeler Ukrayna’nın geleceği ve uluslararası düzenin korunması için Rusya’nın işgalinin başarısızlığa uğraması gerektiğini düşünüyor.
Yani Rusya’nın tek taraflı ateşkesi savaşa dair anlatıyı değiştirse de çatışmayı sonlandırmayabilir.
3: Cephede pata ve müzakere
Ukrayna ve Rusya cephede daha fazla askeri kazanım elde edemeyeceğini düşünerek siyasi bir çözüm için müzakerelere başlayabilir mi?
İki ülkenin de ordusu yorulur, insan gücü ve mühimmat konusunda da sorun yaşar.
Savaşa devam etmek için ödenen bedel, daha fazla çatışmayı haklı kılmakta zorlanır.
Rusya’nın askeri ve ekonomik kayıpları sürdürülebilir olmaktan çıkar. Ukrayna halkı da savaştan yorulur ve gittikçe uzaklaşan bir zafer ihtimali için daha fazla can kaybı istemez.
Batı’nın askeri yardımlarının devam edip etmeyeceğinden emin olamayan Ukrayna’nın siyasi liderleri müzakere vaktinin geldiğini düşünebilir.
Sonuçta ABD Başkanı Joe Biden, ülkesinin amacının Ukrayna’yı “müzakere masasında olabildiğince güçlü kılmak” olduğunu söylemişti.
Fakat cephede pata (yenişememe) halinin oluşması aylar sürebilir ve siyasi çözüm de kolay olmayacaktır. Bunun en büyük nedenlerinden biri de Ukrayna’nın Rusya’ya güvenmemesi.
Bir barış anlaşmasının kalıcı olacağının da garantisi yok.
4: Ukrayna ‘zaferi’
Ukrayna, bütün zorluklara karşın zafere benzer bir şeye ulaşabilir mi? Ukrayna güçleri Rus askerlerini işgal öncesi sınırlara kadar geriletebilir mi?
Ukrayna lideri Volodimir Zelenskiy bu hafta bir Hollanda televizyonuna “Ukrayna bu savaşı kesinlikle kazanacak” dedi.
Rusya’nın Donbas’ı ele geçirmeye başaramayıp daha fazla kayıp vermesi mümkün mü? Batı yaptırımları Rus ordusunu derinden etkiliyor.
Bundan faydalanan Ukrayna, yeni uzun menzilli füzelerini kullanarak karşı saldırıya geçebilir, Rusya’nın ikmal hatlarının zorluk yaşadığı bölgeleri tekrar ele geçirebilir.
Ukrayna ordusu savunma pozisyonundan saldırı pozisyonuna geçebilir.
Bu senaryo, siyasetçilerin şimdiden endişe duymasına yol açacak kadar gerçekçi.
Endişe duymalarına yol açan soru ise şu: Putin bir yenilgiyle karşı karşıya kalırsa el yükseltip Ukrayna’da kimyasal veya nükleer silah kullanabilir mi?
Londra’daki Kings College’da kısa süre önce bir seminer veren tarihçi Niall Ferguson “Putin’in elinde nükleer bir seçenek varken konvansiyonel bir savaş yenilgisini kabul etmesi pek de olası değil” demişti.
5: Rusya ‘zaferi’
Peki Rusya’nın bir “zafer” kazanması mümkün mü?
Batılı yetkililer, Rusya’nın savaşın başında karşılaştığı zorluklara rağmen başkent Kiev’i ele geçirmeyi planladığını ve Ukrayna’yı kendine tabi kılmayı istediğini söylüyor.
Bir yetkili “Bu maksimalist hedefler değişmiş değil” diyor.
Rusya Donbas’ta zafere ulaşırsa, buradaki birliklerini başka cephelerde kullanabilir ve Kiev’i tekrar hedef alabilir.
Rus birliklerinin sayıca üstünlüğü, Ukrayna ordusuna kayıp verdirmeye devam edebilir.
Zelenskiy her gün 100 Ukrayna askerinin öldüğünü ve 500 askerin de yaralandığını açıklamıştı.
Ukrayna halkı da direnişe devam etmek isteyenler ve çatışmaların bitmesini isteyenler olarak ikiye bölünebilir. Bazı ülkeler de Ukrayna’ya destek vermekten yorulabilir.
Öte yandan Rusya’nın bir zafere ulaşmakta olduğunu görürlerse, verecekleri desteği artırmaları da mümkün.
Batılı bir diplomat bana, Batı’nın Rusya’ya bir uyarı olarak Pasifik’te bir nükleer silah denemesi yapması gerektiğini söylemişti.
Bu savaşın geleceği henüz yazılmış değil.
(BBC Türkçe)
