Sindirim enerjisini nasıl dengeleriz?

7 Haziran 2020 Pazar | Serbest Kürsü

Halil Ocaklı

Sindirim, gıdaların ağız ile anüs arasındaki yolculuk sürecini, metabolizma ise enerji sağlamak üzere besin ögelerinde oluşan değişimleri açıklar. Sindirim sisteminin dengeli çalışması, sağlığın geri kazanılmasına ve korunmasına yardımcı olurken, dengesiz sindirim bir çok hastalığın habercisi ve başlatıcısıdır.

Ayurveda'nın önemli kavramlarından biri olan "Agni", besinlerin organizmaya yarar sağlamasına aracılık eden sindirim, emilim ve dönüşüm enerjisini ifade eder.

Stratejik olarak bedenin ortasında bulunan Agni, besinsel enerjinin ana jeneratörü ve dağıtıcısıdır. Sindirim ve özümseme potansiyeli; coğrafya, cinsiyet, yaş, beden yapısı, beslenme ve yaşam biçimi, geçirilen rahatsızlıklara göre kişiden kişiye değişir.

Agni'nin dört farklı çalışma potansiyeli olduğu anlatılır:

1- Dengeli, 2- Düşük (yavaş), 3- Yüksek (ateşli) ve 4- Düzensiz (değişken). Dengeli bir durumda, mide ısısı ne çok yüksek ne de çok düşüktür, sağlıklı bir iştahın tadını çıkarırsınız, öğünden sonra hoş bir tokluk hissedersiniz.

Agni enerjisi normalden düşükse, sindirim süreci yavaş ilerler, besin çözülümü ve değerlerin kan dolaşımına aktarımı eksik gerçekleşir. Agni normalden yüksekse, mide çok ısınır ve sindirim hızlanır. Böylece yüksek ısı ve hızdan dolayı besin ögelerinde yanma meydana gelir, değerlerin kan dolaşımına aktarımı gene eksik gerçekleşir.

Agni enerjisinin değişken olması durumunda, sindirim gel-git şeklinde ya düşük ısıda yavaş ya da yüksek ısıda hızlı çalışır. Sindirim sürecinin fazla yavaş, hızlı ya da değişken olması durumda, besin ögelerinin enerjiye dönüşümü tamamlanamaz, metabolik atıklar birikmeye başlar.

Bağışıklık gücü Agni'nin, sindirim sürecinin, sinir sisteminin, karaciğer işlevlerinin ve hormonal (endokrin) sisteminin dengeli ve düzenli çalışmasının doğal ürünüdür.

Düzenli saatlerde sofraya oturmuyor, soğuk su içiyor, akşamları et yiyor, ayakta bir şeyler atıştırıyor ve gerginken de yiyorsanız, sindirimde işler yolunda gitmez. Yemek sonrasında şişkinlik, uyuklama, geğirti, ekşime, gaz oluyorsa, dışkılamada düzensizlik varsa, sindirimde işlerin yolunda gitmiyor demektir.

Sindirim Enerjisini Dengeleyecek 25 Ayurvedik Öneri

1. Öğün atlamamak. Elden geldiğince aynı saatlerde yemeğe oturma rejimi ve klozet ziyaret alışkanlığı oluşturmak

2. Önceki öğünün sindirilmesini beklemek. Acıkmadan masaya oturmamak ve öğünler arasında bir şeyler atıştırmamak

3. Vücudu dinlemek, doyma eşiğine ulaşınca (mideyi tam doldurmadan) çatalı, kaşığı bırakmak

4. Sindirim ağızda başlar. Besinlerin mekanik parçalanması ve sağlıklı enzimatik tepkime için diş ve ağız temizliğine önem vermek

5. Acele etmeden yemek, yiyecekler ağızda sıvıya dönüşene kadar çiğnemek

6. İlk lokmayı almadan önce, sindirim sıvılarını uyarmak amacıyla yemeği koklamak

7. Farklı hayvan türlerine ait ürünleri birlikte tüketmekten kaçınmak

8. Taze gıdalarla öğünlük hazırlanmış sıcak tencere yemeklerine yönelmek (Yemeklere birazcık arıtılmış tereyağı (saf yağ) eklemek, emilimi kolaylaştırır)

9. Sofrayı çok çeşitli değil, elden geldiğince sade hazırlamak

10. Hekiminizden olur aldıktan sonra dönemsel detoks rejimleri uygulamak

11. Bağırsak florasını korumak için işlem görmüş, katkılı, paket ve donmuş gıdalardan elden geldiğince uzak durmak

12. Özellikle kırmızı et, size enerji vermek yerine sizden enerji alır. "Kesinlikle et yemeliyim" diyorsanız, akşamları değil öğlenleri kıyma (ör. köfte) olarak yenebilir

13. Her sabah uyanınca ilk iş olarak su içmek. Soğuk mevsimlerde sıcak su içmek

14. Kendine uygun bir su içme rejimi yaratmak, suyu yavaş içmek

15. Öğünlerde soğuk su içmek (ya da fazla su içmek), tıpkı ateşe su atmak gibi sindirim ateşini azaltabilir. Bu nedenle suyu daha çok yemekten yaklaşık 30 dakika öncesine kadar ya da iki saat sonra içmekte yarar var

16. Uykuyu düzenlemek, 22:00 sularında yatağa girmek, sabah erken kalkmak

17. Geç saatlerde heyecan artırıcı film izlemek gibi etkinlikleri azaltarak, bilişsel aktiviteyi sakinleştirmek (Hiperaktivite yalancı açlık ve odaklanma sorunu yaratır)

18. Gerginlik, kızgınlık ya da kırgınlık gibi duygusal anlarda yemekten kaçınmak

19. Yemek sırasında yemeğe odaklanmak, ağızda lokma varken konuşmamak

20. Yemekle birlikte sigara ya da alkol tüketimini azaltmak, zamanla tümüyle bırakmak

21. Pişmiş ve çiğ yiyecekleri elden geldiğince birlikte değil, birbiri ardınca yemek

22. Gözünün ışığını beğendiğiniz, iyi niyetli, sakin ve şiddetten uzak kişilerce, temiz mutfaklarda hazırlanmış yemekler yemek

23. Yemekten sonra hafifçe sol yana yaslanarak yarı oturur, yarı uzanır biçimde 15 dakika dinlenmek

24. Hareketsiz kalmamak, düzenli ama abartmadan egzersiz yapmak. Yemekten 1,5 saat sonra ise 15 - 20 dakikalık hafif bir yürüyüş iyi gelir

25. Bana egonu anlat, sindiriminin nasıl çalıştığını söyleyeyim. Kendini değersiz bulmak, en az kibir kadar sindirime zarar verir. Beden formuna ve ölçülerine odaklanmak boşunadır, çünkü biz yalnızca bu bedenden ibaret değiliz. "Ben nasılsam öyle normalim" diyerek kendi otantik gerçeğiyle barışmak, sindirim sağlığına önemli katkılar sağlar. Bu son madde, diğer 24 maddenin tümü kadar değerlidir

"Ne yersen, osun" diye bir söz vardır ki, aslında "neyi sindirebiliyorsan, osun" yorumu daha doğrudur. Yalnızca sindirebildiğimiz besin ögeleri yapı taşlarımıza dönüşür.

Yaşamın doğal akışıyla uyumlu olmayan beslenme biçimini sürdürerek fiziksel, bilinçsel ve sosyal gönenç içinde olmayı bekleyemeyiz. Beslenmemizi doğanın yasaları ve ritmleriyle uyumlaştırmak ve sindirim enerjisini aceleye getirmeden dengelemek, beden ve bilinç sağlığının anahtarıdır.

halilocakli@yahoo.com