II. Dünya Savaşı’nın sona ermesi ile birlikte modern istihbarat teşkilleri radikal değişimler yaşamaya başladılar.
Her şey de önce istihbarat askerlerin işi olmaktan çıktı ve CIA’nın kurulması ile birlikte istihbaratın barışta da ihtiyaç olduğu kabul edildi. 1952’de Sherman Kent’in kurduğu analiz birimi ile istihbarat çarkı ortaya çıktı ve istihbarat artık bir bilim alanı oldu. Teknoloji alanındaki gelişmeler ise istihbarat teşkillerinin kültürü ve toplama yöntemlerini etkiledi. ABD’nin uzay alanındaki üstünlüğü ve Sovyetlerin 1980’lerde MİG uçaklarının üretene kadar U-2’lere karşı çaresiz kalması, Rusların insan istihbaratı ve elektronik yöntemlere odaklanmasına neden oldu. Ruslar hala dezenformasyon, aldatma ve suikast yöntemlerinde açık ara öndeler.
ABD ise uzaydaki üstünlüğünü küresel gözetleme ve dinleme sistemleri (Echelon) ile geliştirdi. Çinlilerin en büyük merakı ise espiyonaj yolu ile teknoloji hırsızlığı idi ve bugün siber yöntemlerle bu konuda oldukça uzman hale geldiler. Soğuk Savaş’ın sona ermesi ve bilgisayarlar ve mobil telefonlar ile birlikte istihbarat ortamı da değişti. Artık eski dostlar birbiri aleyhinde endüstriyel espiyonaj yapmaya başladı. 2001 yılında ağırlık terörle mücadelede istihbarata dönse de ekonomik istihbarat sürekli genişleyen bir endüstri olmaya devam etti. Amerikalılar sosyal medya uygulamalarını yumuşak istihbaratın parçası haline getirdiler, yeni hedef bulma ve “hedefli öldürme sistemi“ni geliştirdiler.
11 Eylül 2001’den beri Batılı istihbarat servisleri büyük bir değişim geçirmekte, yeni güvenlik ortamına adapte olabilmek için teknolojiyi önlerine katarak yarışmaktalar. Dünyada istihbaratın; güvenlik, dış politika, savunma, özel şirketler ve teknoloji ile dansı her gün yeni örnekler ile karşımıza çıkmaktadır. Görüntü ve sinyal istihbaratı için uzayda yapılan yarıştan sonra, ekonomik istihbarat alanındaki rekabet başladı ve sonrasında sosyal medya üzerinden “yumuşak istihbaratı“ öne çıktı.
Önceleri iş dünyasında daha çok karar verme sistemlerini desteklemek için kullanılan yumuşak istihbarat, istihbarat dünyasında internetin araştırma (bilgi toplama ve analiz) ve operasyonel vasıta olarak kullanılması ile yeni bir çehre edindi. Yapay zekâ, insan hatalarını elimine etmenin yanında, insan kapasitesinin üzerine çıkacak kabiliyetler potansiyelini de temsil ediyor. Dijital teknoloji kullanan pek çok endüstri, yapay zekâ sistemlerini uygulayarak yenilikçi yöntemler peşinde koşuyor. Haberleşmede selüler teknolojisinin sağladığı veri paylaşımındaki artış 5G/6G ile çok daha büyük bir ölçek, aktarım ve hız kapasitesine ulaşıyor. Biyoteknoloji alanındaki ile insan performansının üstüne çıkmayı hedefliyoruz. Şimdi ise yapay zekânın savunma ve istihbarat alanına uygulanması ile “akıllı savunma“ ve “akıllı istihbarat“ aşamasına geçiş aşamasındayız.
Ukrayna’daki savaş aslında bu anlamda Batı teknolojilerinin test alanı oluyor.
(Prof. Dr. Sait Yılmaz, tasam.org)
Makalenin devamını okumak için tıklayın
***
Not: Medya Günlüğü’nün yeni açılan Bluesky hesabını takip etmek için: https://bsky.app/profile/mgunlugu.bsky.social
