“Küresel Sistemde Dış Politika Stratejileri” kitabı, uluslararası ilişkiler ve dış politika stratejileri alanlarını kapsayan bir eser olarak öne çıkmaktadır.
Dr. Nejat Tarakçı, bu eserinde realist bir bakış açısıyla dış politika stratejilerinin nasıl şekillendiğini ve uygulandığını analiz etmektedir. Kitap, okurlarına bu alanda, tarihsel ve modern perspektiflerle inceleme ve derinlemesine bir anlayış sunmaktır. Dış politika ve strateji arasındaki ilişkiyi açıklayarak başlayan eser; dış politikanın elemanlarını ve yönetişimini ele alarak devam etmektedir. İlerleyen bölümlerde ise enerji ekonomi, din gibi dış politikanın kapsamındaki konuları ayrı ayrı başlıklar altında inceleyerek dış politikanın oluşum ve şekilleniş aşamalarını okuyucuya sunmaktadır. Son olarak Türk dış politikası, cumhuriyetin kuruluşundan 2012 yılına analiz edilmiş yaklaşık bir asırlık süreci kapsayan dönem farklı perspektiflerle, aktörlerin politikalara etkilerinin incelendiği başlıklar altında, dış politika ve elemanlarının tanımlarıyla ele alınmıştır.
Kitap, okuyucuya bir dış politika konusu üzerine stratejik analiz yaparken nereden başlayacağını, hangi yöntemleri kullanması gerektiğini, sonuçların ne ifade ettiğini ve tarihte yaşanmış olaylar üzerinden kullanılan stratejilerin yorumlanmasını yalın ifadelerle açıklamaktadır.
Birinci Bölüm, Strateji ve Dış Politika
Dış politika, devletin özünü ve çıkarlarını korumak adına izlediği stratejilerin bütünüdür. Devletlerin çıkarlarını korumasının birçok yolu vardır. Bu yolların her birisi için net bir ihtiyaç vardır ki o da stratejidir. Kuvvet, zaman, mekân elemanlarından oluşan strateji, dış politikanın olmazsa olmaz yapı taşlarındandır. Yani, başarılı bir politikayla iyi bir strateji birbirlerini tamamlayan parçalardır.
İkinci Bölüm, Dış Politikanın Elemanları
Dış politika elemanları her birisi ayrı öneme sahip olan, ülkenin siyasi arenadaki gücüne doğrudan etki edebilen kimi zaman değişken kimi zaman sabit faktörlerdir. Hiç yoktan durumu tersine çevirebilecek bir etki gücüne sahip olan diplomasi, dış politikanın belki de en etkili elemanıdır. Etkisinin yönüyse diplomasinin kullanım niteliğine bağlı olarak değişmektedir. Bu nedenle diplomasi, devletler için büyük önem arz etmektedir. Dış politika faktörleri ele alındığında ise sabit ve değişken olmak üzere sekiz farklı faktör karşımıza çıkmaktadır. Vatan, komşular, rejim, ekonomik çıkarlar, askeri güç, kamuoyu, milli dayanışma ve istihbarat.
Üçüncü Bölüm, Dış Politika Modelleri
Günümüzde dış politika modelleri küreselleşmenin ve çok uluslu şirketlerin etkinliğinin artması nedeniyle birçok politika modelinin birleşiminden oluşur hale gelmiştir. Bu modeller genel olarak şu ana başlıklara ayrılmaktadır: Rasyonel, Bireysel, Bürokratik ve Ekonomik model. Bu modellerin her birisi devletlerin dış politikalarının belirlenmesinde rol oynar. Farklı stratejiler izleseler de hepsinin ana hedefi devletin çıkarlarını korumaktır.
Dördüncü Bölüm, Dış Politikanın Planlanması ve Yönetimi
Dış politikanın hayata geçişi iki aşamada gerçekleşir, önce belirlenir sonra uygulanır. Uygulanacak politikaya karar vermek kolay ve üstünkörü yapılacak bir iş değildir. İlgili mesele üzerine detaylı ve geniş bir perspektiften inceleme gereklidir. Sonra dış politika stratejileri hedef doğrultusunda işlenir ve doğru stratejinin hangisi olduğuna karar verilir. Bu aşamada güveni zedeleyecek tutumlarda bulunmamak son derece önemlidir.
Beşinci Bölüm, Enerji ve Dış Politika
Enerji konusu küresel siyasette güncel olarak belirleyici bir konumda bulunmaktadır. Şüphesiz ilerleyen dönemlerde de belirleyiciliğini siyasi kriz ve anlaşmalarda aldığı kritik rollerle gösterecektir. Irak’ın işgali, NATO’nun tıkanan Afganistan operasyonu, İran nükleer krizi, Türkiye-İran/ABD anlaşmazlıkları gibi örnekler yaşandıkları tarihlerde enerji siyasetine dinamizm kazandıran olaylardır. Bu olaylarla enerji ekseni Pasifik ve Japonya eksenine kaymıştır. Bahsettiğimiz durumun yaşanmasında baş faktör enerjinin güvenliğidir. Yüzyıllardan beridir gelen enerji kaynakları için yaşanan rekabet enerji kaynaklarına sahip olan ülkenin siyasi istikrarı ve devletin gücüyle doğrudan ilgilidir. Enerji kaynaklarına sahip çıkamayan devletler yüzyıllardır sömürülmeye devam etmiştir.
(Oğuzhan Taçyıldız, tasam.org)
Yukarıda özeti yayınlanan yazının tamamını okumak için tıklayın
